Het in 2011 door NVZ en NFU uitgebrachte convenant Veilige toepassing van medische technologie in het ziekenhuis is mede tot stand gekomen na het groeiende besef dat veel techniekgerelateerde incidenten en ongevallen in een ziekenhuis mogelijk voorkomen kunnen worden. Een klassiek voorbeeld is het risico op besmetting of infectie bij het niet correct onderhouden of gebruiken van endoscopen. In de afgelopen jaren hebben ziekenhuizen veel werk verricht om alle afspraken die de diverse beroepsverenigingen onderling hebben vastgelegd te implementeren. Dat ging niet van een leien dakje, getuige het in 2014 verschenen IGZ-rapport Veilig gebruik van medische technologie krijgt onvoldoende bestuurlijke aandacht in de ziekenhuizen. Hierin wordt pijnlijk duidelijk gemaakt dat er nog een lange weg te gaan is. In dit rapport staat dat de cyclus van aanschaf, gebruik, onderhoud en afvoer van medische apparatuur (van CT- en MRI-scanners tot infuuspompen) veelal goed is geregeld. Echter, er zijn afspraken en protocollen op een paar aanpalende terreinen die nog hiaten vertonen. Zo is er onvoldoende inzicht in de borging van bekwaamheden van gebruikers. Ofwel het aantoonbaar kunnen maken van adequate opleiding en instructie die medisch personeel moet hebben bij het gebruik van complexe technologie in de zorg. Een ander aandachtspunt is de mate van aantoonbare veiligheid van ict in het zorgproces. Dit alles onder de noemer ‘ict als medisch hulpmiddel’.

Afhankelijk van elkaar

Of ze nu groot, klein of academisch zijn, ziekenhuizen maken gebruik van honderden ict-applicaties die veelal een grote afhankelijkheid van elkaar hebben. Dit kunnen de grote ziekenhuisbrede epd’s zijn, de cruciale applicaties voor medicatieuitgifte of patiëntbewaking, applicaties voor administratieve toepassingen of de uitgifte van parkeerkaartjes. Feit is dat het samenspel van al deze applicaties uitmaken of de kwaliteit en veiligheid voldoende gewaarborgd zijn.

Daar ligt een immense uitdaging voor het ziekenhuis. Directies en management zijn zich ten volle bewust van de grote afhankelijkheid van een hedendaags ziekenhuis van medische technologie en ict. Deze domeinen zijn in hun gezamenlijkheid de ruggengraat (en vaatstelsel) van de moderne gezondheidszorg. Het is dan ook niet voor niets dat zich een groeiende belangstelling ontwikkelt om gedegen inhoud te geven aan beheer en beheersing van dit complexe werkveld.

Ketenmonitoring

Toch is er wat vreemds aan de hand. Industrieën met een hoog risicoprofiel laten op elk moment van de dag de status van hun cruciale bedrijfssystemen in hun onderlinge samenhang monitoren om op die manier snel en gericht te kunnen optreden bij (zich aandienende) problemen. De inzet van een commando- en controlecentrum is daar onderdeel van de dagelijkse routine. Dat is binnen ziekenhuizen niet het geval en daar is dan ook nog veel te winnen. Veiligheid en kwaliteit in een ziekenhuis hangen in zeer grote mate af van de goede werking van de totale keten van medische technologie en ict die ingezet wordt om de zorg aan de patiënt te faciliteren. Ziekenhuizen staan nog maar aan het begin van technologische ketenmonitoring: het actueel en adequaat in de gaten houden van alle componenten in hun onderlinge samenhang, van werkplek op de poli tot netwerkswitch in de computerruimtes en van registratie aan de balie tot registratie van bewakingssignalen in de operatiekamers.

De eerste initiatieven tot integrale ketenmonitoring van medische technologie en ict zijn al wel genomen. Een aantal ziekenhuizen heeft de handschoen opgepakt om hier snel en adequaat oplossingen voor te realiseren. Hopelijk sluiten veel ziekenhuizen zich bij deze ontwikkeling aan. Al was het alleen maar voor de patiënt.