De oorzaken zijn bekend. Vergrijzing, hogere leeftijden, dus meer ziekten. Maar ook steeds meer jongeren ontwikkelen chronische ziekten zoals diabetes, obese en longaandoeningen, vaak in combinaties. Tegelijkertijd toont onderzoek aan dat 50 procent(!) van de totale ziektelast direct vermijdbaar is door leefstijl en gedrag.

Preventie en leefstijlgeneeskunde

Ons zorgstelsel is echter georganiseerd en gericht op behandelen, inclusief de financiering, en niet op preventie en leefstijlgeneeskunde. Zwart-wit gezegd: mensen meer laten bewegen kost de cardio-afdeling omzet. Dit najaar vroeg ik een programmamanager van een groot ziekenhuis naar hun preventie-initiatieven. ‘Dat staat niet op onze agenda’ was het antwoord. Met ongewijzigd beleid zal de nationale ziektelast en daarmee de begroting alleen maar groeien.

Digitale zorg

Veel focus gaat nu uit naar digitale zorg, begrijpelijk gezien capaciteitsbeperkingen en besmettingsrisico’s in huisartspraktijken en ziekenhuizen. Maar belangrijke onderdelen van digitale zorg, smartphone-apps zoals het pgo, monitoring & sensoring en data analytics kunnen goed bijdragen aan verbetering van leefstijl en gedrag door de burger.

Gedragsverandering is ingewikkeld

Zo logisch als ik het hier opschrijf, is het ook een ingewikkeld probleem. Zorgverleners worden betaald om te behandelen en de meeste mensen met lagere kwaliteit van gezondheid hebben minder opleiding, middelen en support in hun omgeving om hun gedrag te veranderen. Hoe dan toch concreet te starten? De meest interessante groep om op te focussen qua omvang en kosten zijn chronische patiënten met verhoogd risico, circa 15 procent van het grote aantal chronische patiënten. Een essentiële voorwaarde voor succesvolle gedragsverandering is het bijbrengen van gezondheidsvaardigheden. Een zorgverlener die een vertrouwensrelatie heeft met zijn of haar patiënt kan hier een grote rol bij spelen als coach. Een ziekenhuis kan zijn omgeving hierop inrichten. In Orlando bezocht ik een kinderziekenhuis dat een prachtige keuken in zijn complex inzette voor ouders van zieke kinderen om hen te leren lekker en gezond te koken.

Pijlers voor duurzaam gezondheidsstelsel

Ik denk dat preventie en leefstijlgeneeskunde dé strategische pijlers zijn voor een duurzaam gezondheidsstelsel, waarmee we de gevaren van arbeidstekorten en draconische kosten kunnen keren. Maar nog belangrijker, het geeft mensen de vaardigheden om hun gezondheid positief te beïnvloeden en verschaft hun regie en autonomie om beter met zorgverlening om te gaan wanneer dat echt nodig is. Zorgverleners worden veel meer coach en daarvoor ook opgeleid, gewaardeerd en bekostigd. Hier komt ook de echte betekenis van het pgo om de hoek: een gereedschap voor de burger om aan zijn gezondheidsvaardigheid en zelfregie te werken.

Door: Jan Christiaan Huijsman, strategisch adviseur digitale zorg bij Zilveren Kruis en columnist van Zorgvisie tech magazine.