Veel inspanning en aandacht bij de aanpak van de personeelstekorten in de zorg zijn nu nog gericht op werven en opleiden van nieuw personeel terwijl de aandacht veel meer uit moet gaan naar behoud van personeel, aldus de commissie Werken in de Zorg in haar rapport aan de Tweede Kamer. We lijken als werkgevers in de zorg hierin nog collectief onmachtig. Blijkens het rapport komen we er niet als we op deze klassieke lijn doorgaan. Een andere aanpak van het probleem is nodig en dit vraagt een andere besturingsfilosofie. Niet alleen van ons werkgevers, maar ook van Den Haag. Alleen dan is het mogelijk om in 2019 de zorg echt anders te gaan organiseren en een start te maken met een duurzame oplossing voor de arbeidsmarkttekorten.

Nieuwe integrale centra

Om onze zorgstelsel toekomstbestendig te maken zullen we het paradigma van ziekte en zorg moeten loslaten en ons veel meer moeten richten op gezondheid, gedrag en participatie. Het wordt tijd dat we dan ook echt werk maken van nieuwe integrale centra waarin alle typen zorg zoals ziekenhuiszorg, huisartsenzorg, welzijn, maatschappelijk werk, diëtetiek, sport, psychologie en fysiotherapie de handen ineenslaan en samen inzetten op integrale ondersteuning van zelfmanagement en gedragsverandering. En als we de reguliere zorg daarachter beter en slimmer inrichten door als zorgorganisaties veel meer samen te werken, personeel over en weer in te zetten en dus elkaars expertise beter te verdelen en optimaal gebruik te maken van e-health en technologie, dan kunnen we echt stappen gaan maken naar een duurzaam zorgstelsel.

Professionele autonomie en zeggenschap

Deze beweging vraagt wel een andere besturingsfilosofie en daarmee worstelen dagelijks vele bestuurders. Wij proberen de omslag te maken van een cultuur waarin schotten, systemen, controle en hiërarchie centraal staan naar een cultuur waarin we de professionele autonomie en zeggenschap van medewerkers bevorderen om de patiënt weer echt centraal te kunnen zetten en zorg op maat te kunnen leveren. Niet te veel zorg en niet te weinig. Dit vraagt van bestuurders los te kunnen laten en de maatschappelijke verantwoordelijkheid boven de organisatieverantwoordelijkheid te zetten. Het vraagt een cliënt- en medewerkersgerichte HRM-filosofie en dat terwijl de (financiële) onzekerheden juist toenemen. Dat is echt knap lastig in een systeem dat ook op macroniveau nog te veel bestuurd wordt op basis van schotten, toezicht, verantwoording en controle en met klassieke instrumenten die niet meer werken als we echt naar een zorgtransformatie toe willen.

@HugodeJonge

En dan nu nog een persoonlijke noot van mij aan minister Hugo de Jonge. Praten over goed werkgeverschap, oplossingen voor het arbeidsmarktprobleem, veel lovende woorden voor de sector en de mensen die erin werken en het verstrekken van vele subsidies maken je geliefd bij de mensen die werken in de zorg, de sociale partners en de bevolking. Maar ik nodig je uit om echt werk te maken van bovenstaande transformatie in de zorg door meer naast ons in de frontlinie te gaan staan.
Maak je hard voor een integrale benadering op alle vlakken, leg dus meer verbindingen tussen de ministeries van VWS, Onderwijs, Sociale Zaken en Wonen. Leg ethische vraagstukken en keuzes die gemaakt moeten worden op tafel. Zorg ervoor dat het veld de ruimte krijgt om de transformatie te maken en echt anders te gaan werken. Dit vraagt namelijk niet alleen van ons maar ook van jullie in Den Haag een andere besturingsfilosofie. Waarbij wij gezamenlijk als overheid, werkgevers en medewerkers in de zorg, samen met patiënten én de rest van de bevolking, de nieuwe waarden zoeken die in het nieuwe zorglandschap centraal moeten staan. Ik nodig je uit om met ons deze uitdaging aan te gaan en in gesprek te gaan. Jij kan het verschil gaan maken Hugo: #goedministerschap

Suzanne Kruizinga, rvb WZA, is voorzitter RAAT-werkgroep Actielijn 1 ‘Werken nu en in de toekomst’ Noord-Nederland.