Er gaat het nodige goed en er gaat het nodige mis in de zorg voor verstandelijk gehandicapten. Veel zorgaanbieders doen hun uiterste best om mensen met een verstandelijke handicap kwalitatief verantwoorde zorg te bieden. Er zijn ook zorgaanbieders die daar niet zo goed in slagen. Er zijn miskleunen geweest; de inspectie en de ombudsman hebben er meerdere keren op gewezen. De casus-Brandon heeft het land beziggehouden en in financieel opzicht zijn er ook enkele, niet mis te verstane fiasco’s geweest.

Regeerakkoord pakt slecht uit

Onlangs trok de Stichting Klokkenluiders in de verstandelijk gehandicaptenzorg aan de bel in Trouw. Het nieuwe regeerakkoord bevat voor mensen met een verstandelijke handicap niet veel goeds, het recht op zorg verdwijnt en mensen worden aan hun lot overgelaten onder het mom van eigen regie.

Wie ook aan de bel trekken, zijn ouders, broers, zussen en andere naasten van mensen met een verstandelijke handicap. Zij ervaren als geen ander de zorgen en onzekerheid over de kwaliteit van de zorg van alledag en vrezen in toenemende mate de aangekondigde bezuinigingsmaatregelen.

Je zou denken dat mensen als mevrouw Dupuis, liberaal, ethica en voorzitter van de Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN), zich wel inspannen voor hun gehandicapte medemens en hun ouders. Een discussie over bezuinigingen op de gehandicaptenzorg zou je bij de PvdA in enkele minuten vanuit de optiek van solidariteit moeten kunnen beslechten. De PvdA komt toch op voor deze mensen – nou niet bepaald de financieel meest draagkrachtigen onder ons, nietwaar meneer Spekman?

Dat is buiten de waard gerekend. Er is een regeerakkoord als gevolg waarvan mensen met een verstandelijke handicap op allerlei gebieden stevig moeten inleveren.
In het Kamerdebat vorige week over de begroting van VWS voor 2013 bleek klip en klaar dat het regeerakkoord leidend is en dat het kabinet nog niet het minste gaat doen om (vertegenwoordigers van) mensen met een verstandelijke handicap tegemoet te komen. Een amendement op de begroting van Renske Leijten van de SP werd neergesabeld door mevrouw Schippers. Het geld, dat oorspronkelijk voor het Olympisch vuur was bedoeld, moet naar de topsport.
De VVD en PvdA stonden erbij en keken ernaar. Nou zult u wellicht denken: dat is wel te begrijpen want we moeten immers allemaal bezuinigen, dus ook de (verenigingen van) ouders van verstandelijk gehandicapten. Het aardige van het amendement was echter dat het geen extra geld kost, het budget zou ‘gewoon’ schuiven van potje A naar potje B. Nee, aldus een stoere mevrouw Schippers: ‘eigen broek ophouden, meer contributie betalen, dan komt het allemaal wel goed’.

Evenwicht in de driehoek

Toch is er een oplossing. Deze oplossing geeft organisaties van ouders met een verstandelijke handicap meer lucht, kost geen extra overheidsgeld en brengt bovendien wat meer evenwicht in de driehoek zorgaanbieder, zorgverzekeraar en cliënt. Want die laatste delft nu het onderspit. Zowel op individueel niveau, op het niveau van voorzieningen (cliëntenraden versus de raad van bestuur) als op landelijk niveau (de VGN versus de cliëntenbeweging). Kortom, zonder dat het geld kost, kan de cliënt meer centraal komen te staan en kan er iets gedaan worden aan de afhankelijkheid van de zorgaanbieder en zo u wilt de zorgverzekeraar.

Lidmaatschap VGN

Volgens een door de accountant goedgekeurde jaarrekening betalen de zorginstellingen in de verstandelijk gehandicaptenzorg in 2010 een bedrag van 7.821.542 euro, bijna 8 miljoen euro, voor hun lidmaatschap van de VGN. Deze AWBZ-premie, betaald door de Nederlandse burger, is bedoeld voor de zorg, maar gaat naar een beleidfabriek. Dit is ongeveer 223,4 maal zoveel als de subsidie die een gehandicaptenorganisatie van ouders in deze sector ontvangt, volgens de regeringsplannen.
Mevrouw Dupuis is ethica, Eerste Kamerlid voor de VVD, lid van een adviescommissie van het College voor zorgverzekering en voorzitter van de VGN. Als voorzitter van de VGN ontving zij in 2010 een remuneratie (AWBZ-geld) van 47.000 euro. De beloning voor deze bijbaan van mevrouw Dupuis is alleen al ruimschoots meer dan de totale toekomstige subsidie van een ouderorganisatie voor mensen met een verstandelijke handicap.
De minister heeft de korting op de subsidies voor dergelijke organisaties gepresenteerd als ‘versterking van de positie van de consumentenbeweging’. Als je dit afzet tegen de wijze van financiering van de VGN en de uitspraken van de minister dat AWBZ-geld bedoeld is voor zorg en niet voor belangenbehartiging, is haar argumentatie klinkklare onzin.

Gelijk speelveld

Terug naar de oplossing. Die is in feite eenvoudig. Allereerst: er gaat geen geld naar brancheorganisaties als de VGN, er gaat alleen nog geld naar de werkvloer. Voordeel van het weghalen van die bijna 8 miljoen is dat de VGN dan ook haar eigen broek moet ophouden en dat dat geld beschikbaar is om zorg te verlenen aan mensen met een verstandelijke handicap. Een meer gelijk speelveld dus.
Ten tweede vindt er, als optie 1 niet wordt uitgevoerd, een herverdeling plaats van de nu beschikbare AWBZ-middelen ten gunste van cliëntenorganisaties. Er wordt budget in een pot gestopt en op basis van op te stellen voorwaarden kan aan daarvoor in aanmerking komende organisaties geld worden toegekend. Een meer gelijk speelveld voor cliëntenorganisaties kan het resultaat zijn.
En aan burgers valt goed uit te leggen dat hun AWBZ-premie nu niet uitsluitend meer gaat naar de belangenbehartiging van de tegenpartij (de zorgaanbieders, de VGN), maar ten goede komt aan de belangenbehartiging van henzelf en hun vertegenwoordigers.

Mevrouw Schippers, ik wens u ondertussen sterkte met alle afwegingen en meneer Spekman: U legt het wel even uit aan uw kiezers?

Jo Terlouw, directeur KansPlus