Door de COVID-19 uitbraak in ons land moest de zorgsector een aantal maanden werken op een manier die haaks stond op wat men gewend was en waar men voor stond. Er werden geen gesprekken meer gevoerd met de cliënten en hun naasten over wat belangrijk was voor het welbevinden. Het cliëntperspectief werd onzichtbaar. Welbevinden was vernauwd tot ‘niet ziek worden door COVID-19’. Er ontstonden intens verdrietige dilemma’s. Ook wij, medewerkers van ZorgSpectrum, werden geraakt in onze menselijke en professionele identiteit. We worstelden met de begrippen ‘veiligheid’ en ‘welbevinden’. We konden niet om de collectieve maatregelen heen. Maar we onderzochten, overlegden en rekten de maatregelen om meer naar de stem van cliënt en naasten te kunnen luisteren. Zo ontstond bij ZorgSpectrum het Ethisch Kompas. Een hulpmiddel om in het beleid de wensen en behoeften van de cliënt en zijn of haar naasten centraal te stellen én infectiepreventie te waarborgen. Daarom zeggen wij: doe de verpleeghuizen nooit meer op slot, veilig open blijven kan!
Gezamenlijk beleid formuleren
Een 85-jarige cliënt met dementie werd, tot het bezoekverbod, dagelijks geholpen door zijn echtgenote bij de avondmaaltijd. Sinds zij niet meer kwam werd hij somber en wilde niet meer van zijn kamer af komen. Hij at en dronk steeds minder en begon steeds meer te roepen. Het was duidelijk dat deze cliënt zijn vrouw erg miste. Zij gaf aan erg graag weer dagelijks te willen komen om haar echtgenoot te helpen. Daar had zij ‘alles voor over’. In het gesprek met de echtgenote en het multidisciplinaire team werden de nodige afwegingen gemaakt met behulp van ons Ethisch Kompas. Gezamenlijk kwamen zij tot het volgende beleid: Echtgenote komt weer dagelijks langs. Tijdens de hulp bij eten en drinken, als zij dus binnen 1,5 meter komt, draagt zij een mondkapje. Zij past haar sociale leven zo veel mogelijk aan, dat wil zeggen alleen naar buiten voor een frisse neus en boodschappen, bezoek zo veel mogelijk beperken en drukke plekken vermijden.
Risico’s afwegen
Per 1 juli kan het gelukkig weer: bezoek ontvangen of op bezoek gaan, meedoen met activiteiten en naar buiten gaan. Er is en blijft voorlopig een risico op besmetting met COVID-19. De angst hiervoor blijft bestaan. Wij willen echter nooit meer de deuren sluiten. Het Ethisch Kompas helpt ons het juiste gesprek te voeren, risico’s af te wegen en de individuele behoeftes in te vullen. Het uitgangspunt is ‘ja het kan’ gevolgd door de vraag ‘hoe kan dit zo veilig mogelijk?’ Samen met de cliënt en zijn naasten gaan we op zoek naar passende mogelijkheden. Zij krijgen daarmee de regie terug. Er wordt gezamenlijke verantwoordelijkheid genomen voor het beleid en de eventuele gevolgen. De blijdschap en opluchting bij cliënten en naasten geven ook de multidisciplinaire teams zo veel werkvreugde terug!
Mirjam Bezemer, specialist ouderengeneeskunde bij ZorgSpectrum
