Denemarken. Land van Vikingen en Lego. Land van gelijkheid, hygge en windenergie. Land van een lonkend zorgsysteem, met succesvolle transformatie van ziekenhuiszorg en centrale coördinatie van acute zorg. Oftewel: land van groen gras. Maar wat betreft het zorgsysteem is dat gras niet groener dan bij ons in Nederland. Wij organiseren de (ziekenhuis)zorg goedkoper en vooral: met minder personeel. Een constatering om trots op te zijn.

Fan van Denemarken

Wie zich interesseert in de toekomst van het zorgsysteem kan er niet omheen: Denemarken wordt meer dan eens geroemd als Walhalla. Als beloofde land waar ze erin geslaagd zijn om het aantal seh-locaties terug te dringen tot perfecte verhouding (relatief fors minder dan in Nederland). Het land waarin de acute zorg centraal wordt gecoördineerd. Ook onze minister, Ernst Kuipers, is fan van Denemarken, zo blijkt uit bijvoorbeeld de Beleidsagenda toekomstbestendige acute zorg.

Alhoewel Denemarken en Nederland qua bevolkingsopbouw gelijk zijn, verschillen de zorgsystemen sterk. In Nederland zijn ziekenhuizen en andere zorgaanbieders zelfstandig en hebben de zorgverzekeraars een belangrijke rol in het stelsel. In Denemarken bestaan zorgverzekeraars vrijwel niet en zijn het juist de vijf regio’s die belangrijk zijn in het systeem. Zij zijn zelfs eigenaar van ziekenhuizen.

Toenemende zorgvraag: hoe doen ze het elders?

Vanuit Nederland is er op zich voldoende reden om om ons heen te kijken. De zorgvraag neemt toe, aan personeel is nu al een gebrek en we kunnen ook niet ongebreideld meer uitgeven aan zorg. Daarom zijn in het integraal zorgakkoord afspraken gemaakt over transformatie en passende zorg. Zeer verstandig om daarbij niet opnieuw het wiel uit te vinden, maar over de landsgrenzen heen te kijken.

Wij hebben die handschoen opgepakt en we hebben grondige data-analyse gedaan op basis van internationale bronnen. Daaruit blijkt dat met name de ziekenhuiszorg in Denemarken fors duurder is. De uitgaven daarvoor in Denemarken zijn 35 procent hoger dan in Nederland, gecorrigeerd voor inwonertal en voor bruto binnenlands product. En er is zelfs 52 procent personeel werkzaam in Deense ziekenhuizen – personeel waar in Nederland juist gebrek aan is.

Meer mensen meer zorgverlening

Al met al wordt met die extra mensen en dat extra geld ook meer zorg verleend in Denemarken: er is 75 procent meer seh-bezoek, er wordt 60 procent vaker een MRI-scan uitgevoerd en het aantal verpleegdagen in het ziekenhuis ligt bijna 50 procent hoger. En dat terwijl de bevolking in Denemarken en Nederland vrijwel identiek is waar het gaat om leeftijd, leefstijl en ziektebeelden. Het relatief hoge ‘gebruik’ van ziekenhuiszorg wordt deels verklaard door relatief minder huisartsen en minder ouderenzorgbedden in Denemarken.

Oftewel: het zorgsysteem in Denemarken in niet het lichtend voorbeeld, het Walhalla, het groenste gras voor Nederland. Sterker nog: we mogen trots zijn op de zorg die we in Nederland bieden. Nederland heeft van oudsher een sterke huisartsenzorg en sterke ouderenzorg. Het nog meer verplaatsen van zorg uit het ziekenhuis naar de huisarts is helemaal niet zo logisch als je kijkt naar deze internationale vergelijking – misschien is de limiet al bereikt. Laten we zuinig zijn op onze zuinige ziekenhuiszorg. Andersom kan Nederland wellicht juist een voorbeeld zijn voor andere landen, als het gaat om passende zorg.

Doorzetten als de Denen

Tot slot is er zeker wel iets wat we van onze Deense collega’s kunnen leren: doorzettingskracht. De transformatie van de acute zorg is ongeëvenaard: van 52 naar 21 seh-locaties in enkele jaren, zonder al te veel maatschappelijke onrust. Bovendien is er in Denemarken een goed functionerend elektronisch patiëntendossier. In Nederland zijn het juist dergelijke – cruciale – thema’s waar partijen in de zorg op vastlopen. Acute zorg, digitalisering van zorg en niet te vergeten concentratie van hoogcomplexe zorg (denk aan de interventies bij aangeboren hartafwijkingen).

Voor die onderwerpen is verandering niet rationeel voor individuele ziekenhuizen, maar wel hoognodig voor het grotere geheel. Van de doorzettingskracht die er Denemarken is, kunnen we in het decentraal georganiseerde Nederland alleen maar dromen. Gelukkig laat de recente transformatie van ziekenhuiszorg in Drenthe en Noordoost Groningen zien dat ook in Nederland gezamenlijke besluitvorming op daadwerkelijk tot succes kan leiden.

Door: dr. Lisa Vogelpoel & drs. Jurre de Bruin, werkzaam bij Gupta Strategists

Meer weten? Lees het hele onderzoek.