Wat krijgen we daarvoor terug? Enerzijds een zorg die behoort tot de beste van de wereld, waar iedereen toegang toe heeft. Anderzijds ook een onverklaarde variatie in aanpak en resultaten van zorg: van zeer goed tot soms onacceptabel slecht. We zien vermijdbare en soms ernstige schade voor de patiënt, er is onnodige zorg en de organisatie van zorg is complex met onvoldoende informatie, coördinatie, overdracht en betrokkenheid van de patiënt.
Deze verspilling in de zorg – zorg die voor de patiënt geen toegevoegde waarde heeft en vaak zelfs schadelijk is – is volgens onderzoeken 24-50 procent (mediaan 34 procent) van de totale kosten.
Dit is natuurlijk slecht nieuws: we kunnen ons dat ook niet langer meer veroorloven. Maar het is ook goed nieuws: de zorg kan veel beter, veel veiliger en tegelijk ook veel goedkoper. Bovendien: we kennen de oorzaken, we weten ook wat we eraan moeten doen en best practices laten zien dat het ook mogelijk is. Het gaat nu om ‘willen – kunnen – doen’.
Nederlandse leiders
Donald Berwick sprak voor Nederlandse leiders in de zorg in het kantoor van Achmea en voor deelnemers aan het Zorgvisie congres op 3 oktober. Berwick is kinderarts, hoogleraar bij Harvard, oprichter van IHI, adviseur van Obama, tot voor kort hoofd van Medicare/Medicaid in de VS, adviseur van Tony Blair en recent voor David Cameron voor de NHS in de UK. Hij weet waar hij het over heeft!
Verandering
Als dit de diagnose is, wat moet er dan gebeuren en vooral wat is daarbij ieders rol en verantwoordelijkheid?
‘Improvement starts with aims, measurement and team-based action’, zegt Berwick. Enkele van zijn adviezen :
- Vraag de patiënt: deze weet uit eigen ervaring wat beter kan en waar de verspilling zit.
- Als professionals hun richtlijnen volgen, overleggen met de patiënt, elkaar aanspreken op onjuist handelen of gedrag, verantwoording afleggen en beter samenwerken, wordt onnodige zorg voorkomen en wordt de zorg veiliger.
- Bestuurders moeten kiezen voor transparantie van alle resultaten van de zorg. Niet om te vergelijken, maar om te leren van de besten en te verbeteren. Zij kunnen samen met de professionals ambitieuze meerjarendoelen stellen om de zorg te herontwerpen, te verbeteren en te innoveren.
- Verzekeraars hebben de mogelijkheid om kwaliteitsinspanningen te ondersteunen (mits resultaatgericht) en om betere kwaliteit ook beter te belonen. Nadruk moet daarbij liggen op het doorbreken van financiële schotten tussen disciplines en organisaties.
Urgentie
De urgentie is nooit hoger geweest, de visie is ambitieus en de noodzakelijke actie is complex en vraagt veel inspanning. Het moet. Dit kan alleen als er een vertrouwensrelatie blijft tussen partijen met gemeenschappelijke doelstellingen. Externe druk vanuit verzekeraars en inspectie blijkt noodzakelijk. Maar als deze te groot en bedreigend wordt, ontstaat er verzet en ondermijnt dit de noodzakelijke intrinsieke motivatie van professionals: een delicate balans die voortdurend bijstelling behoeft.
Initiatief STZ
In dit licht is het recente initiatief van de 28 topklinische opleidingsziekenhuizen (STZ) toe te juichen en volledig in lijn met wat Berwick bracht. Zij slaan de handen ineen om gezamenlijk te leren, ook van elkaars best practices, om de zorg veilig te maken, verspilling in medische zorg en organisatie van zorg uit te bannen. En ze doen dit samen met de patiënt, andere ziekenhuizen en de eerstelijn.
Wim Schellekens, strategisch adviseur, voormalig hoofdinspecteur, bestuurder en huisarts
Mooie woorden, heer Schellekens, maar practise what you preach!
De situatie is U bekend en heel eenvoudig:
Artsen hebben een ethische, professionele en wettelijke zorgplicht (WGBO) naar hun patienten, ook na de medische fout. Dan geldt: vertel en herstel, registreer en leer, conform weer diezelfde WGBO.
Maar jarenlange ervaring en honderden meldingen van medische fouten
tonen aan dat artsen de zorgplicht grotendeels in dit opzicht naast zich neerleggen, in verband met gebrek aan handhaving door de IGZ, tuchtrechter, burgerlijke en strafrechter. Uitsluitend externe druk kan de falende zelfregulatie van de medische sector corrigeren. Het is de hoogste tijd, bij jaarlijks duizenden doden en 30.000 patienten die invalide worden door vermijdbare medische fouten in NLs ziekenhuizen, NIVEL rapporten.
Ook moet de censuur in strijd met de Grondwet en het EVRM om te publiceren over individuele ernstige falende artsen per een halt toegeroepen te worden en met terugwerkende kracht opgeheven worden.
Wat staat hier nu eigenlijk? Vergeet het eigenbelang en werk aan het algemeen belang, juist nu het eigen belang zo in het gedrang komt? Het pensioen doet gekke dingen met mensen.
De auteur stelt terecht ‘ Deze verspilling in de zorg – zorg die voor de patiënt geen toegevoegde waarde heeft en vaak zelfs schadelijk is – is volgens onderzoeken 24-50 procent (mediaan 34 procent) van de totale kosten ‘.
Helaas wordt niet dieper ingegaan op een belangrijke onderliggende oorzaak hiervan: dit vervreemdende zorgstelsel!
Recent hebben wij een bizar voorbeeld gezien van een van de weeffouten van dit zorgstelsel: er komt een aparte beloning voor kijk- en luistergeld door de arts. Hoezo verknipt?
Verbijsterend. Kijken en luisteren; daar begint alles mee. Bij elk contact.
Een ander aspect dat hier onderbelicht blijft, is natuurlijk het feit dat zorgverzekeraars onwaarschijnlijke hoeveelheden geld oppotten, ten koste van kwaliteit en de veiligheid in de zorg.
Vele miljarden extra euro’s voor de zorg! Aandacht voor kwaliteit in plaats van kwantiteit!
Imagine wahat we can do whith that.
De echte veranderingen moeten beginnen bij de bestuurders en managers van de zorg(instellingen). Helaas kunnen de meeste niet veranderen omdat ze al vele jaren in een sector werken waarbij het geld onbeperkt werd overgemaakt. Ze missen de kwaliteiten hiervoor.
Op meerdere niveaus en meerdere onderwerpen zijn aanpassingen noodzakelijk.
Eén van die onderwerpen is ’transparantie’ van geleverde, gedocumenteerde, zorg.
De huidige IT-sysemen in de zorg hebben ontegenzeglijk functionaliteit en worden daarom gebruikt. Geen der systemen kan zonder meer uitwisselen met andere systemen. Ik weet, men maakt gebruik van berichtenstandaarden. Tot op zekere hoogte werken die, maar met beperkingen. Uitwisseling met berichten is duur, kost veel tijd en zijn weinig flexibel en aanpasbaar aan locale en telkens veranderende omstandigheden.
Het is mijn opinie dat de huidige IT-systemen in de zorg in Nederland de noodzakelijke veranderingen, de noodzaak tot transparantie en intensievere samenwerking tussen zorgverleners, niet kunnen ondersteunen.
Overigens. Er bestaan op standaarden gebaseerde oplossingen.
2Ja daarna worden ze graag terug gezien, want van hun capaciteiten wil de manager wel graag weer profeteren, er staat alleen geen vast contract tegenover.Hypocriet tot en met en ik snap maar al te goed dat jonge mensen daar echt geen zin in hebben.Bouw maar eens een toekomst op op een 0 uren contract wat altijd alleen maar in het voordeel van het management uitpakt.Zo hoor je niet met waardevolle krachten om te gaan.En als die marktwerking niet vlug verdwijnt dan gaan we er gewoon aan ten onder..
Er is ook keihard gewerkt en betaald voor zorg.Alleen de veel geprezen marktwerking en het gegraai van de dames en heren die meenden dat het hen toekwam, heeft alles stuk gemaakt.Je kunt je geld maar 1x uitgeven en als dat op de grote hoop bij de handige graaiers komt, dan is het er gewoon niet meer.Ik ben directeur geweest, een abnormaal salaris? Niks ervan het salaris was gerelateerd aan een CAO en je werd betaald naar de grootte van het huis.Niks overdreven en de bestuursleden kregen een onkostenvergoeding: moet u nu eens kijken waar besturen over het land verdeeld mee gaan schuiven.Dat gevoegd bij alle gefraudeer en de winst die verzekeringsmaatschappijen maken mét de roep:’alles wordt duurder’ zonder ook maar 1 cent van de torenhoge winst met de verzekerden te delen, dat maakt een boel duidelijk.Zorg is een melkkoe geworden voor iedereen, behalve voor de mensen die het zware werk doen, die krijgen niet eens meer een vast contract en dienen om de zoveel maanden een aantal maanden uit de organisatie te verdwijnen.
Ik onderschrijf alles wat collega Schellekens schrijft.
De zorg kan en moet anders.
Op meerdere niveaus zal aan meerdere onderwerpen geco-ordineerd samengewerkt en eea afgestemd moeten worden.
De zorg is in principe een ‘chaotisch systeem’ met emergente eigenschappen.
Dat betekent dat kleine veranderingen elders grote gevolgen kunnen hebben en niet altijd gunstige.
Zonder een geïntegreerde aanpak zal het moeilijk zijn tot gunstige, verantwoorde, gewenste, noodzakelijke, veranderingen te komen.
Hoe kan deze urgente verandering geoperationaliseerd worden?
Wim Schellekens schrijft
‘Alle uitgaven in Nederland moeten dalen, behalve tot nu toe die voor de gezondheidszorg: die stijgen elk jaar harder dan ons bruto nationaal product. Als dit zo doorgaat eet de zorg langzaam onderwijs, sociale zekerheid en defensie op.’
Maar voor het financieren van deze zorg is door meerdere generaties heel hard gewerkt. De ons beloofde welvaart door het onderdeel zijn van de EU heeft zich anders ontwikkeld, momenteel financieren we verschillende andere landen. Als we dat niet hadden hoeven doen dan was de financiering van de huidige zorg helemaal geen probleem. Er klopt iets fundamenteel niet in de gezichtspunten van de academische wereld over de marktwerking in de zorg en de weg naar oplossingen. Er moet veel meer ‘hart’ bij, meer gevoel. Blijkbaar is marktwerking ook niet de zaligmakende benadering. Wijsheid komt soms naar ons toe om te zeggen.. ‘ja ik weet het ook niet meer, maar ben bereid om buiten de box te denken.. en vooral empathisch te onderzoeken’. Het feit dat we de zorg voor de generaties die voor die zorg hebben gewerkt niet meer kunnen vergoeden legt een heel diep probleem in onze samenleving bloot. Maar wat is dat probleem? Het is van groot levensbelang voor ons allen om daar achter te komen. En de antwoorden komen niet uit het academisch veld, want die denken altijd maar weer dat ze het weten.
In dit verband is het de Afscheidsrede van Prof.Dr.Hans Maarse (Faculty of Health, Medicine and Life Sciences) erg lezenswaardig. De rede is uitgesproken op 4 oktober 2013 onder de titel Voordat de wal het schip keert. Ook hij weet waar hij het over heeft. Die rede was openbaar ! De vraag is echt of het probleem mede veroorzaakt wordt door gebrek aan ambitie. Afin, oordeel zelf na lezen van de afscheidsrede.
Tja maar wat bij alles is vergeten te vertellen, is: dat we jaren achtereen de een na de ander hebben gehad die de zorg nog een beetje meer verziekte, toe hebben gestaan dat de zorgverzekeraars de grootste winnaars waren én dat de absurde hoge uitbetalingen -ik kan het niet eens meer verdiensten noemen- aan besturen, commissies van Toezicht en managers + externe graaiers torenhoog waren.Alle waarschuwingen ten spijt heeft elke minister de andere kant opgekeken, niet in staat of te bang om dát tij te keren.En als je dat niet doet dan keert de wal het schip wel.Niet de zorg is de schuld, maar onze regering vanaf Balkenende af.De mensen in de huizen en werkers op de werkvloer kregen steeds minder en top werd steeds rijker.Vraag o.a. de manager van de Vierstroom maar eens zijn salaris bij te stellen richting de norm, het blijft oorverdovend stil ondanks alle mooie praatjes die geen gaatjes vullen en al helemaal geen gaten.
En hoe we het ook wenden of keren als volwassen mensen- zoals artsen/therpeuten met gemak frauderen, dan moet er gewoon een sterke controle zijn en daar kan niemand wat op tegen hebben, behalve degene die geen controle kan gebruiken.
Het initiatief van de 28-STZ-Ziekenhuizen wordt ondersteund door drie kennis- en ondersteuningsinstituten: CBO-Utrecht (olv prof.Kees Ahaus), IQ-Healthcare-Nijmegen (olv prof Gert Westert), en IHI uit Boston (opgericht door Don Berwick en nu geleid door Maureen Bisognano).
Dit maakt dit initiatief niet meer vrijblijvend met ambitieuze doelstellingen op het gebied van ‘patient-led care’, ‘patient safety’, ‘integrated care ‘met als ondersteunende thema’s (professioneel) leiderschap, kwaliteitsmeting en professionele kwaliteit. Nadruk ligt op samen ontwikkelen en implementeren, gebruik makend van best practices die er al zijn in de ziekenhuizen.
— ‘IMAGINE’ what we can do together! —