Er is een aantal plausibele verklaringen voor het tekort aan stageplaatsen: de ziekenhuizen krijgen steeds complexere patiënten waardoor afdelingen het liefst ouderejaars-stagiaires willen hebben, er zijn veel vacatures en er wordt enorm bezuinigd. Alle instellingen en verpleegafdelingen doen onder die omstandigheden hun best om het hoofd boven water te houden en ervaren daarbij het opleiden van stagiaires als een extra belasting. Bovendien groeit het aantal studenten, maar dat betekent niet dat het aantal stageplaatsen spontaan meegroeit.

Creativiteit loont niet
Inmiddels vindt in de regio Amsterdam al een aantal jaren overleg plaats in SIGRA-verband, het samenwerkingsverband van organisaties en formele netwerken in de gezondheidszorg en welzijn in Amsterdam. Daar worden allerlei mogelijkheden onder de loep genomen om vraag en aanbod aan stageplaatsen beter op elkaar af te stemmen: leerwerkplaatsen, zomerstages, twee studenten op een stageplaats enzovoort. De inventiviteit en creativiteit van de deelnemende scholen en instellingen blijkt niet toereikend te zijn. Ondanks alle goede wil is er elk jaar weer een tekort aan stageplaatsen.

Ingrijpende maatregelen
Toch zullen we met elkaar iets moeten doen. We weten dat er nu en in de toekomst een groot tekort aan verpleegkundigen is. Daarom wil ik hier een aantal maatregelen voorstellen:
1. Voortaan moet het opleiden van toekomstige collega’s onderdeel zijn van het takenpakket van iedere gediplomeerde verpleegkundige. Geen uitvluchten meer en als je niet kunt opleiden en coachen, zul je het moeten leren.
2. Laat de instellingen een centraal opleidingsbudget beheren en centraal vaststellen hoeveel studenten er toegelaten moeten worden. Daarmee voorkom je dat afdelingen door bezuinigingen of verhuizingen kunnen zeggen dat zij minder plaatsen hebben en dus minder kunnen opleiden.
3. Laten we met elkaar normen vaststellen, bijvoorbeeld voor operationele bedden, voor het aantal voltijds verpleegkundigen en voor complexiteit van zorg. Aan de hand daarvan berekenen we dan hoeveel studenten elke instelling een stageplaats kan en moet gaan aanbieden.

Bij de ziekenhuizen en instellingen die deze maatregelen hebben genomen zijn de studentenaantallen afgelopen vijf jaar minstens verdubbeld.

Natuurlijk blijven alle goedwillende ziekenhuizen en scholen met elkaar overleggen en creatief naar oplossingen zoeken, maar de vrijblijvendheid moet van dit onderwerp af. Er komen alleen maar meer stageplaatsen als er ingrijpende veranderingen plaatsvinden in houding, financiën, aansturing en afspraken.

Maaike Pouwels is hoofd afdeling praktijkopleiding VUmc Amsterdam. Met medewerking van Edwin Pompe, zorgmanager VUmc Amsterdam.