Iedere dag liggen er naar schatting 1.835 Nederlanders in het ziekenhuis met een ziekenhuisinfectie. Ziekenhuisinfecties, zoals sepsis, zijn een groot probleem. Niet alleen voor het ziekenhuis, maar ook voor de patiënt. Een patiënt ligt immers in het ziekenhuis om beter te worden, niet om zieker te worden.

Nederland scoort slechter op ziekenhuisinfecties dan veel andere Europese landen (zie grafiek in onderstaande pdf). Zelfs als we de casemix meenemen, belangrijk omdat door de sterke eerste lijn in Nederland patiënten in ziekenhuizen over het algemeen zieker zijn dan in omringende landen, scoort Nederland relatief slecht op de prevalentie van onverklaarde infecties.

Zo is het gemiddelde aantal patiënten met hospital acquired infections (HAI) gedeeld door het gemiddelde aantal bezette bedden in Nederland 7,4 procent. Dit is bijna 50 procent hoger dan in Duitsland (5.0 procent). Dit probleem raakt de kern van de veiligheid van zorg. Wat gaat er mis?

Infrastructuur, processen en de mensen

Het probleem is drieledig. Allereerst de infrastructuur. De early-warningsystematiek in ziekenhuizen is omslachtig; dit kan beter. Zo kan men volgens een Amerikaanse studie met draadloze bewaking eerder ingrijpen en ongeplande heropnames op de intensive care voorkomen. Op die manier is er per patiënt na een chirurgische ingreep meer dan 650 euro te besparen.

Vervolgens de processen. Soms kunnen protocollen nauwelijks goed worden nageleefd. Bijvoorbeeld het aantal alarmen per ic-patiënt. Die kunnen oplopen tot meer dan driehonderd per dag. Hierdoor treedt ‘alarmmoeheid’ op. Makkelijkere, snellere en meer intuïtieve protocollaire handelingen, zoals een protocol en checklist aanbevolen door de Surviving Sepsis Campaign, helpen de zorgverlener zijn taken beter uit te voeren en alarmen te verminderen.

Ten slotte de mensen. Door de snelle technologische veranderingen, continue veranderende inzichten in optimale behandelingen en een steeds hoger wordende werkdruk om aan efficiency-eisen te voldoen, wordt veel gevraagd van het personeel. Al deze factoren vereisen een continue training van verpleegkundigen om optimaal met deze veranderingen om te kunnen gaan.

Kwaliteitswinst

Als we veiligheid beschouwen als een onderdeel van kwaliteit, is er dus op drie terreinen veel kwaliteitswinst te behalen. Gelukkig zijn er al initiatieven zoals EurSafety Health-net waarin aan beide kanten van de Nederlands-Duitse grens wordt gewerkt aan grensoverschrijdende kwaliteitskringen die het aantal infecties omlaag moeten brengen.

Een manier om op de drie terreinen tegelijkertijd de problemen aan te pakken, is via arrangementen. Steeds vaker gaan leveranciers van geneesmiddelen of technologie een partnerschap aan met een ziekenhuis om samen aan betere kwaliteit van zorg te werken. Via shared quality contracts committeren leverancier en ziekenhuis zich aan het inzetten op betere infrastructuur (innovatieve apparaten en middelen), betere processen (via inzet van internationale evidence based inzichten over best practices) en betere opleidingen (via investeringen in training en begeleiding).

De leverancier krijgt door de langetermijnrelatie meer mogelijkheden het beoogde effect van zijn producten te realiseren. Het ziekenhuis profiteert van de schat aan (internationale) ervaring en inzichten die leveranciers hebben over best practices en krijgt eerder toegang tot nieuwe technologie.

Betere kwaliteit en lagere kosten

Dit type samenwerking vereist onderling vertrouwen en bereidheid van beide partijen om potentieel gevoelige informatie met elkaar te delen. Maar uiteindelijk levert dit, naast een betere kwaliteit en veiligheid, ook lagere kosten op. Daarmee passen shared quality contracts naadloos in de beleidsrichting zoals uiteengezet in de gezamenlijke agenda VWS Van systemen naar mensen, waarin maatregelen staan om de zorg kwalitatief goed en toekomstbestendig te houden, en de brede beweging naar pay-for-performanceconstructies waarin betaald wordt naar de kwaliteit van aan de patiënt verleende zorg. Of in de woorden van Barack Obama: saving lives and saving costs.

Door: Murk Westerterp, werkzaam bij Philips Healthcare, en Michiel Verkoulen, consultant bij ZorgVuldig Advies.