‘We gaan een noodlanding maken. Neem jij de stuurknuppel over?’, zegt de ervaren gezagvoerder tegen de co-piloot op zijn eerste vlucht. Zo’n situatie is ondenkbaar in de luchtvaart. Maar in de ziekenhuiszorg komt dit regelmatig voor. Op de spoedeisende hulp (SEH) van menig ziekenhuis doet de jongste bediende het meest complexe werk, zeker buiten kantoortijden. Ervaren specialisten doen weinig nachtdiensten op de SEH. Ze draaien van oudsher diensten op hun eigen poli.

Kwaliteitskader spoedzorgketen

Het kwaliteitskader spoedzorgketen moet daar een einde aan maken. Op de SEH moet minimaal één arts zijn die minimaal één jaar werkervaring heeft. Ervaring is cruciaal voor kwaliteit op de SEH, vinden alle experts. Stel dat een patiënten op de SEH onverwachts bloed ophoest, dan moeten artsen symptomen herkennen en snel kunnen anticiperen. Zo’n crisissituatie kun je niet overlaten aan artsen die net klaar zijn met hun studie, nog nooit zelfstandig hebben gewerkt en niet meer ervaring hebben dan af een toe een prikje geven of een infuus plaatsen.

Werkervaring is cruciaal

Dat medisch specialisten ervaring eigenlijk wel belangrijk vinden, blijkt als je vraagt wat ze doen als een kind of moeder acute zorg nodig heeft. Hun naaste familieleden laten ze niet de route nemen die ze voor patiënten wel goed genoeg vinden. Dan bellen ze een collega-specialist, ‘want de zorg moet wel goed zijn’.

FMS verwerpt werkervaring als criterium

Werkervaring is dus cruciaal. Dat vonden ook de artsen die namens de Federatie Medisch Specialisten in de expertgroep kwaliteitskader spoedzorgketen en kwaliteitsstandaard intramurale spoedzorg zaten. Na drie jaar praten was er met veldpartijen consensus over een werkervaringseis van één jaar. Dat de FMS Raad Kwaliteit in het voorjaar 2019 er op de valreep opeens anders over dacht, is op zijn minst verrassend. De FMS zette eigen experts op een zijspoor en toverde op valreep een nieuw voorstel uit de hoge hoed. In het systeem van zogeheten EPA’s (entrusted professional activity), een systeem gebaseerd op competenties, kunnen ervaren medisch specialisten een arts-assistent na twee weken inwerken en met minimale inhoudelijke kennis al competent verklaren om de dienst te doen waar ze zelf geen zin in hebben.

Geld en macht?

De staatsgreep van de FMS valt niet goed te begrijpen. Natuurlijk is competentie belangrijk, maar waarom dan werkervaring zo rigoureus afwijzen? In zulke gevallen spelen vaak andere onuitgesproken belangen een rol. In de wandelgangen valt te horen dat de coup wellicht draait om geld en macht. Circa een vierde van de inkomsten van een ziekenhuis komt van patiënten die via de SEH naar binnen komen. Die inkomsten worden niet bijgeschreven bij de SEH, maar gaan naar poortspecialisten. Wellicht zijn ze bang de pot met geld van de SEH kwijt te raken? Het valt te hopen dat het Zorginstituut Nederland (ZINL) zich geen zand in de ogen laat gooien. ZINL zegt dat het perspectief van burgers het vertrekpunt is bij het inzetten van doorzettingsmacht. Dan kan het niet anders dan dat werkervaring mee telt als criterium.