Het Sociaal en Cultureel Planbureau publiceerde medio september zijn onderzoek naar mantelzorg: Hulp geboden. Een verkenning van de mogelijkheden en grenzen van (meer) informele zorg. Het ministerie van VWS had om dit onderzoek gevraagd omdat ze wilde weten hoe in Nederland meer vrijwilligers geworven kunnen worden. Dit is volgens VWS nodig omdat anders de zorg onbetaalbaar wordt.
De hele sector zorg en welzijn is in de greep van de vraag: hoe valt op de zorgkosten te besparen? Een veelgehoorde oplossing is het werk van de ‘dure’ professionals overdragen aan onbetaalde krachten. Voorstanders presenteren best practices (zoals de Netwerkcoach), tegenstanders vinden in het SCP-rapport veel munitie: mantelzorg is vaak te zwaar voor de mantelzorger, vooral als die een baan heeft of oud is, en de geleverde zorg schiet voor de cliënt nog wel eens tekort.
Snijden in salarissen
Als de kosten het probleem zijn, zou je verwachten dat er vooral gesneden wordt in de duurste functies. En dan zijn er twee smaken: het aantal medewerkers verminderen of snijden in de salarissen. In mijn boek Pakkenproletariaat (over de werkloosheid onder hoger opgeleiden) laat ik zien dat een ‘magere-jarenregeling’ helemaal niet zo verkeerd zou zijn: als de economie slecht draait, is het normaal dat mensen die ‘uit de schatkist leven’ tijdelijk iets minder verdienen. Al is het maar omdat veel middenstanders hun inkomsten de laatste jaren ook met 25 procent zagen dalen.
Slimme machines
Dus als de kosten van de verzorgingsstaat het probleem zijn, laten we dan aan de kosten gaan werken. En dan zijn er gelukkig heel wat alternatieven. Je kunt slimme machines inzetten, zoals de steunkousenrobot of de Indicatie-app. Je kunt meer halen bij de opleidingen. Ik werk bij een hogeschool waar elk jaar duizenden jonge mensen een stageplek moeten vinden, maar dit legioen wordt niet planmatig ingezet als een mogelijke leverancier van gewenste zorg. Je zou goedkope krachten uit Oost-Europa kunnen halen, eventueel op tijdelijke basis. Je kunt bijstandsgerechtigden werven. Binnenkort komt er een nieuwe bijstandswet die uitkeringsgerechtigden een tegenprestatie laat leveren. En je kunt professionals zelf efficiënter laten werken, zoals Buurtzorg laat zien.
Zelfstandig blijven wonen
Ten slotte wordt het hoog tijd om opnieuw te kijken naar de verhouding tussen stenen, mensen en centen. Staatssecretaris Van Rijn mag graag memoreren dat mensen ‘zo lang mogelijk zelfstandig’ willen blijven wonen, maar soms is daarvoor eerst een verhuizing of verbouwing nodig. Werken aan nieuwe woonoplossingen in wijken staat naar mijn ervaring momenteel bijna stil, en dat is een gemiste kans. De veranderingen in de langdurige zorg zijn het gemakkelijkst op te lossen als mantelzorg, digi-zorg, stage-zorg, bijstands-zorg, Ossi-zorg én professionals samen de beste zorg leveren aan ouderen die op tijd op de beste plek zijn gaan wonen: de doorwoonwoning.
In zo’n deltaplan hoeven we niet te kiezen uit twee kwaden: meer vragen van mantelzorgers en vrijwilligers dan draaglijk voor ze is of meer ‘snijden’ in professional dan goed is voor de zorg.
Klaas Mulder is zelfstandig adviseur en docent aan de HU.
Als de zorg nu eerst eens begint om alle informatie (data) die er beschikbaar is ook echt slim te gebruiken dan sparen we een heleboel werk uit wat overbodig is. De efficiency is op veel plaatsen bedroevend. Daarnaast wordt er onevenredig veel zorg verleend aan een groep die zelf de veroorzaker van de problemen is maar geen enkele moeite doet de levensstijl te veranderen.
De downside van deze kostenreductie is wel dat we een deel van het personeel niet meer nodig hebben en niemand weet vooralsnog wat die dan moeten doen als je deze groep niet kunt omscholen.
En inderdaad, dan zouden professional gewoon hun werk kunnen blijven doen, want de zorg blijft gewoon in tact ondanks het feit dat er een herordening plaatsvindt van AWBZ naar WLZ en WMO en er sprake is van Wonen en Zorg scheiden. Daarom begrijp ik het ontslag van professionals (zeker vanaf niveau 3 tot 5) helemaal niet. Dan moet er meer aan de hand zijn en draaien deze mensen op voor een ander bedrijfsmatig element dat flink scheef zit…
Laatste alinea met betrekking tot de zogenaamde ‘doorwoonwoning’ spreekt me het meeste aan en is toekomstbestendig en flexibel. Ook dat men daar zelf op tijd kan gaan wonen… Houdt de regie bij de burger. Eens dat er dan eerst aanpassingen moeten worden gedaan; transformatie van het traditionele intramurale concept.
Mensen die qua inkomen in het midden- of hogere segment vallen hebben sowieso meer keus en kunnen nu al terecht bij de particuliere kleinschalige woon/zorg concepten, en betalen zelf voor service en luxe.
Maar voor het lagere segment zou sociale huur dan flexibeler zijn qua opzet. Op deze manier blijft natuurlijke segmentatie behouden, en verandert die niet ineens (hoger of lager) wanneer men kwetsbaar of ziek wordt.
Service voor de minima zou dan overblijven voor de overheid. De professionele zorg (zomin mogelijk aan een huis of locatie gebonden) blijft dan over en blijft voor een ieder gelijk (muv de eigen bijdrage die inkomsten gerelateerd blijft). Flink deltaplan, maar dit plan zou de scheefgroei van afgelopen decennia eruit kunnen trekken zodat de kosten weer normaal worden ten opzichte van andere landen…
Wat er werkelijk moet gebeuren zie ik hier niet staan.Besturen moeten de vloerop en handjes ook laten waperen en niet met goed gevulde zakken de straat op.leer ze verpleging en ziekenverzorging, en zet huisvrouwen in als manager.liefs die vrouwen die met uitkering toch uitkomen.zij zijn de beste bezuinigers zonder mensen te benadelen. Gr a.b.
Zet in de zorg behoud van gezondheid centraal, in plaats van recht op behandeling. dat scheelt heel veel onnodige dure zorg. En bedenk, het is nooit een oplossing van of-of maar altijd van en-en.
Drie zaken om snel aan te pakken dan blijft er genoeg over voor de zorg.
1:Veel te veel management.
2: de bureaucratie die de pan doet overlopen.
3: de graaiers aanpakken.
Is dat zo moeilijk?
In het verhaal van Klaas Mulder zie ik een emmer vol met palingen zwemmen. Je probeert er eentje te pakken maar hij glijdt zo door je vingers terug. Het hele verhaal is een beetje raar. Klaas weet toch ook dat het enige systeem dat werkt, is het systeem van:’ het geld is op’, sorry, het gaat niet door, of het gaat stukken minder. Hoe heette dat ook al weer? Oh ja het budgetsysteem uit begin jaren 80 van de vorige eeuw. De onkosten van de adviseurs (interimmers, consultants etc) in de zorg tussen 1980 en 2014 schat ik op ongeveer 750 miljoen euro. Dat is andere kost zei Kruise.
@hcouzijn. Dat is een oplossing bedacht vanuit het huidige systeem (die ook nodig is). Klaas spreekt over een nieuw systeem.
Ik mis in het verhaal het terugdringen van de bureaucratie en absurde onderzoeken om de zogenaamde kwaliteit te meten. Laat de inspectie maar vaker langskomen.