De Algemene Rekenkamer onderzocht de landelijke initiatieven die zorgaanbieders, patiëntenverenigingen, IGZ en zorgverzekeraars hebben genomen om de kwaliteit van de geleverde zorg inzichtelijk te maken. De conclusies waren duidelijk. De indicatoren, die de kwaliteit van de geleverde zorg moeten meten, voldoen nog niet. De indicatoren meten bovendien vooral het zorgproces, en veel minder de uitkomsten van de geleverde zorg. Ook ontbreken vaak indicatoren voor cliëntervaringen.

Vanaf begin dit jaar is de verantwoordelijkheid voor transparantie over de kwaliteit van geleverde zorg ondergebracht bij het Kwaliteitsinstituut. Dit is echter formeel nog steeds in oprichting. De ontwikkeling van nieuwe indicatoren staat nu vrijwel stil. Als er niets gebeurt, blijven de bestaande indicatorensets gewoon van kracht ook al zijn ze aan herziening toe en ook al benadrukt de Rekenkamer het belang van stabielere, betere, indicatoren.

Cliëntenorganisaties en verzekeraars
Optimale transparantie over de kwaliteit van geleverde zorg is voor patiënten en cliënten van groot belang. Het Kwaliteitsinstituut nodigt patiënten/cliëntenorganisaties en zorgverzekeraars daarom uit voorstellen te doen voor wijziging of vervanging van de bestaande indicatoren en meetinstrumenten. De uitnodiging is gericht aan deze organisaties omdat zij zaakwaarnemers zijn van burgers die – nu of mogelijk ooit – zorg nodig hebben. Het is wel belangrijk dat zij hun voorstellen afstemmen met de zorgaanbieders of hun koepels, die de kwaliteitsinformatie gaan leveren. Het moet immers haalbaar zijn om de indicatoren te meten.
Het Kwaliteitsinstituut hoopt dat betrokken partijen de wijzigingsvoorstellen gezamenlijk aanbieden. Maar als het partijen niet lukt om hierover overeenstemming te bereiken, dan kan het instituut de Adviescommissie Kwaliteit vragen de voorstellen te beoordelen. Daarbij zal de commissie een zorgvuldige afweging maken tussen de belangen van de informatie vragende partijen, de administratieve belasting van zorgaanbieders, de mate waarin indicatoren betrouwbaar kunnen worden afgeleid uit registraties in het primaire proces en de kwaliteitseisen die we uit methodologische overwegingen stellen aan indicatoren.
Partijen die wijzigingsvoorstellen willen doen moeten er wel de vaart in houden. Op 1 oktober van dit jaar moeten de indicatorensets die voor het Jaardocument Maatschappelijke Verantwoording gelden, zijn vastgesteld. Als partijen geen voorstellen doen voor wijziging of vervanging van indicatoren, of dat niet op tijd doen, blijven de bestaande ZiZo-indicatorensets van kracht.

Belangrijkste eigenschappen
Partijen zijn dus uitgenodigd andere kwaliteitsindicatoren voor te stellen. Het staat hun vrij om al dan niet op die uitnodiging in te gaan. Het is ook aan hen met welke voorstellen zij komen. Maar om betrokkenen niet helemaal blanco op pad te sturen, volgen hieronder de belangrijkste eigenschappen van kwaliteitsindicatoren: 
Kwaliteitsindicatoren dienen

•          zo veel mogelijk aan te sluiten bij kwaliteitsstandaarden zoals richtlijnen, zorgstandaarden en zorgmodules. Tot nu toe werden standaarden apart van indicatoren en meetinstrumenten ontwikkeld. Dat maakt het moeilijk tot een sluitende kwaliteitscyclus te komen.

•          de uitkomsten van en ervaringen met zorg te meten die relevant zijn voor patiënten/cliënten.

•          zo veel mogelijk afgeleid te kunnen worden uit registraties in het primaire proces. Op die manier blijft de administratieve belasting van zorgverleners beperkt en is de koppeling tussen externe verantwoording en interne sturing gewaarborgd.

Meer informatie is te vinden in het consultatiedocument van het Kwaliteitsinstituut.
Misschien ten overvloede: het Kwaliteitsinstituut verwacht geen uitbreiding van bestaande indicatorensets. In de beperking toont zich de meester: less is more.

Diana Delnoij is hoofd Kwaliteitsinstituut