Een dezer dagen maakte de NMa bekend dat zij geen beroep zou aantekenen tegen het besluit van de rechter dat de boetes die de NMa had opgelegd aan een vijftal thuiszorgorganisaties onrechtmatig zijn. Dat is uiteraard een verstandige beslissing van de NMA, zeker gezien de moeizame casuïstiek die het betrof. De NMa gaf helaas geen motivering van dit besluit, behoudens de mededeling dat de NMa de beslissing van de rechter respecteerde. Dat is natuurlijk een mooi uitgangspunt, zelfs voor een eigenzinnige autoriteit als de NMa.
Als toezichthouder was ik betrokken bij deze hele procedure, zij het bij een thuiszorginstelling die zich afzonderlijk heeft verweerd, naast de collectieve actie van de vijf betrokken instellingen. Ik zal op de zaak zelf maar kort ingaan, want het blijft een gevoelige zaak voor de NMa. Bovendien zou ik de belangen kunnen schaden van de instelling waar het hier om gaat. Ik wil hier slechts twee kanttekeningen plaatsen bij de hele gang van zaken. De een betreft het onderwerp zelf en de ander de rol van ActiZ als koepel in deze zaak.
Het onderwerp van het geding
Hoewel er meerdere kanten aan de zaak zitten, heb ik mij altijd verbaasd over de wijze waarop de NMa de toenmalige context heeft meegenomen in zijn beoordeling. Het was namelijk de tijd van de eerste grote acties in het kader van de Wmo, waarbij bulkcontracten van verschillende organisaties werden aanbesteed door de gemeenten. Het kon een instelling gebeuren dat zij honderden werknemers niet meer voor de thuiszorg kon inzetten doordat de gemeenten kozen voor een andere organisatie dan die welke van oudsher in het werkgebied werkzaam was. Dat was een ongehoorde situatie in het begin van de invoering van de Wmo. Veel thuiszorginstellingen werden daarmee geconfronteerd. Dat betekende dat er honderden ontslagen zouden vallen bij de ene thuiszorgorganisatie en honderden vacatures zouden ontstaan bij een andere. En dat kon zich dan afspelen in hetzelfde werkgebied of in één regio.
Thuiszorgorganisaties maakten noodgedwongen afspraken over hoe met deze grote herverkaveling van werkzaamheden om te gaan. Dit mede met het oog op de noodzakelijke continuïteit van de zorg in die regio en voorts ook in het belang van de werknemers, die evenzeer continuïteit van hun werk en dienstverband op prijs stelden. Dat leidde vervolgens tot concrete afspraken tussen instellingen om te zorgen dat het beleid van de overheid zo weinig mogelijk schade zou aanrichten voor zowel de cliënt als de werknemer.
Welnu, die afspraken waren mede onderdeel van het geding tussen de NMa en de thuiszorginstellingen. Ik heb dit als toezichthouder altijd buitengewoon bizar gevonden. Wat mij ook gestoord heeft is de rol van de nationale overheid bij het geding. Deze heeft indertijd geen poot uitgestoken om de thuiszorginstellingen op dit punt te ondersteunen, terwijl die in feite haar beleid zo goed mogelijk probeerden te accommoderen. De overheid had natuurlijk tegen de NMa kunnen zeggen dat zij rekening moest houden met de context van het beleid. Maar nee, men was niet thuis! Ook de NZa heeft weinig bijgedragen aan meer begrip voor de hele problematiek.
De rol van ActiZ
De koepelorganisatie gedroeg zich zoals wij haar nu al zo lang kennen in de gezondheidszorg: weinig steun voor de individuele instellingen, weinig daadwerkelijke ondersteuning bij de procesvoering tegen de NMa. Het was weer schipperen tussen nationale belangen, aanschurken tegen het overheidsbeleid enerzijds en conflictvermijdende interventies plegen anderzijds. Het ging mij echt tegenstaan op het moment dat ActiZ met het voorstel kwam om samen met de NMa tot een soort agreement te komen tussen de sector en de NMa: in ruil voor het stopzetten van de procedures tegen de instellingen, zou ActiZ zich er sterk voor maken dat de hele sector zich voortaan netjes zou gedragen. Dus zich geheel zou conformeren aan de regels van de NMa, met voorbijgaan aan mogelijke toekomstige belangen van individuele instellingen en het recht op verweer. Het kwam erop neer dat ActiZ zei: ‘Akela, straf ons voor deze ene keer niet, dan zullen we voortaan alles doen wat u zegt.’
Typerend gedrag
Als toezichthouder pleitte ik voor een goed verweer van de instelling om het geding met de NMa aan te gaan. Overigens met succes, zonder de tussenkomst van de rechter nodig te hebben. Ik vond de opstelling van de koepelorganisatie dan ook buitengewoon laf. Ik heb er geen andere woorden voor. Verrast was ik overigens niet. Het is typerend gedrag voor elke koepel of brancheorganisatie in de zorg: de kool en de geit sparen omwille van eigen lijfbehoud.
Rob Scheerder
Lees meer
Interessant dat deze discussies nu aangezwengeld wordt door rob scheerder, in dit geval in zijn rol van toezichthouder .
De logica van zijn timing ontgaat mij wel een beetje.
Wel gaat impliciteit om enkele fundamentele thema’s.
T.a.v. De feiten merk ik op dat de leden van actiz het betreffende voorstel ongeveer een jaar of twee geleden al hebben verworpen en wel degelijk zelf de confrontatie hebben gezocht met de NMA en de ten principale onwenselijkheid van de regels die deze moet handhaven.
De fundamentele vragen richten zich op zowel de maatschappelijke wenselijkheid van marktwerking in de zorg( niet te verwarren met mogelijkheden voor keuze vrijheid en concurrentie) en wie het in de zorg voor het zeggen zou moeten hebben.
Zoals ik eerder heb betoogd wordt te simpel uitgegaan van een model van alleen marktwerking.
(zie driehoek van Pestoff ).
Burgerinitiatief ( o.a. De. Kruisvereniging) heeft mede aan de basis gestaan van de zorg in Nederland.Door het organiseren van solidariteit alleen via het geld en de verstatelijking van de zorg is de eigen verantwoordelijkheid van de burger verloren gegaan..Bij het ontwerp van een nieuwe ordening in de zorg zou dit burgerinitiatief opnieuw een rol moeten spelen.
Dit betreft dan zowel de mogelijkheden voor het inrichten van maatschappelijke ondernemingen (zie het wetsvoorstel van Klink cs.), met als enig doel het maatschappelijk nut( bv beschikbaarheid en continuiteit van zorg) als de zeggenschap over die maatschappelijke ondernemingen .Deze hoort uiteindelijk bij de burger zelf als houder van een maatschappelijk aandeel in die maatschappelijke onderneming( geen winstuitkering dus).
Het gaat dus in essentie over solidariteit in Nederland, en dan van ook niet financiele aard.
Dat de koepel hierin, aangestuurd door de leden,mede het voortouw moet willen is m.i. evident. Blijft over de vraag waarom we vinden dat onze koepels kennelijk op andere vlakken effectief zouden moeten zijn dan ze nu mogelijk zijn, en waarom ze dat dan nu niet zijn.?
Nog veel meer ( maatschappelijke )actie van de leden zelf in dit geval!
Het is niet het enige voorbeeld waarin de NZa standpunten inneemt die extremer zijn dan ooit door de Kamer bij de behandendeling van wetgeving was bedoeld.
De (theoretische) onafhankelijkheid van de NZa van de minister en het ministerie maakt het mogelijk dat de NZa een extreem hard pro “markt in de zorg”-standpunt innneemt en dat de minister daarvoor nooit ter verantwoording kan worden geroepen. De politieke controle en beïnvloeding van de beleidsuitvoering werken hier niet meer, terwijl de NZa wel door de overheid wordt gefinancierd en desgewenst instellingen en hun belangenbehartigers kapot kan procederen.
De houding van de koepel verdient het harde oordeel van Rob, maar wordt ook uitgelokt door het grote machtsverschil en de volledige afhankelijkheid van de koepel van de luimen van VWS en de NZa om nog iets voor de sector gedaan te krijgen.
Het dedain bij grote delen van de Kamer voor het maatschappelijk middenveld (ook deze koepels) laat ook weinig ruimte om belangen anders, via de lijn van de beïnvloeding van het politieke debat, te behartigen.
Het is overigens opvallend dat koepels – ook de patiëntenkoepels – wel mogen opdraven en door VWS worden geprezen als ze voorgenomen beleid ondersteunen maar door dat zelfde ministerie worden gemarginaliseerd als ze kritische kanttekeningen bij het voorgenomen beleid plaatsen.
Het is zeer te prijzen dat Rob dit gedrag van NZa (en VWS) en de koepel aan de kaak stelt, maar het vraagt ook om een fundamentele doordenking van de plaats en rol vanm de koepels.
In de huidige structuur stelt de Kamer slechts kaders, vult de minister / VWS die in en laat VWS het vuile werk van het “in het gareel brengen van het veld” over aan toezichthouders en andere ZBO’s. Rob weet, ook vanuit zijn verleden, heel goed hoe dat werkt.
De Kamer en de sector (ook de koepel) staan daarin grotendeels buiten spel. Als we dat niet willen moeten de spelregels worden veranderd. De Kamer zou dat kunnen, maar mist op een fractiespecialist na de interesse in “de uitvoering”. De minister en haar departement en ZBO’s hebben belang bij de huidige machtsverhouding en de koepels durven geen confrontatie aan. Tijd voor andere koepelorganuisaties?
Het gedrag van de koepel is herkenbaar, ook binnen de GGZ. Prima om het aan de kaak te stellen maar wat nu hr. Scheerder? De koepel kan blijkbaar niet aangestuurd worden door de leden, een bedenkelijke zaak, of is het bij de structuur van Actiz anders gestructureerd? Blijft het bij zuchten of… . Blijkbaar bent u ook al verstrikt in tegengestelde belangen!
Prima blog van Rob Scheerder deze keer. Met een bijsmaak.
“Dat leidde vervolgens tot concrete afspraken tussen instellingen om te zorgen dat het beleid van de overheid zo weinig mogelijk schade zou aanrichten voor zowel de cliënt als de werknemer.”
Prima dat Rob Scheerder dat zo stelt, maar als CTG directeur en royaal ambtenaar heeft hij ook zijn steentje bijgedragen aan het “beleid” van de Overheid ten nadele van de burger.
En de koepels? Kenschets van Rob Scheerder is helemaal correct.
Is nu aanbesteden een goed idee? Met de kennis van toen en die van nu? Aanbesteden van zorgmedewerkers? Constante loonsverlaging? Constant op de wip zitten?
Zullen wij dat ook eens gaan doen voor al die beleidsmedewerkers uit wier pen al deze maatregelen en plannen vloeien?
Waarom doet de “Overheid” dat niet?
Enorm goede en gedegen analyse. M.b.t. de koepels herken ik haar houding. Dit geldt net zo voor de NVZ. De overheid zo goed mogelijk te vriend houden en bijna verlies van eigen identiteit.
Geweldig statement, Rob. Zo ken ik je weer. Dat je hart bij de inhoud en de mensen ligt en niet bij de macht.
Heel herkenbaar vooral de samenvattende zin: “aanschurken tegen het overheidsbeleid enerzijds en conflictvermijdende interventies”. De rol van Actic bij het invoeren van de WMO was van eenzelfde lankmoedigheid.
CIJB= CJIB.. Centraal Justiteel Incassobureau..
Goede ontwikkeling dat een ‘eigenzinnige authoriteit’ zich neerlegt bij de uitspraak van de rechter. Daar zou het CIJB een voorbeeld aan moeten nemen! Trouwens interessante vergelijking.. Moesten deze thuiszorgorganisaties eerst de boetes betalen alvorens men beroep kon aantekenen bij de rechter? Doodeng eigenlijk dat wij met knikkende knieen moeten afwachten of een ZBO/toezichthouder/politie naar de rechter zal luisteren of niet.
Er valt niet veel af te dingen op de stellingname van Rob Scheerder. Onze intermediaire kaders (de koepels en brachevernigingen) lopen doorgaans achter de feiten aan en zijn druk met zichzelf belangrijk houden in het Haagse geneuzel i.p.v richtinggevende visies op een sector ontwikkelen.
Hoewel ik geen kennis heb van het onderwerp waar deze column over gaat (ik werk als toezichthouder in de GGZ), herken ik de geschetste zaken maar al te zeer. Een prima column!