Kinderbijslag en studiefinanciering zijn overheidsuitkeringen waarover de ontvanger geen financiële verantwoording aflegt. In andere landen hoeft dat ook niet voor een pgb. Die heet daar participatiebijdrage. De Duitse overheid bijvoorbeeld ziet deze bijdrage als een inkomensoverdracht waarmee de ontvanger afziet van zijn recht op zorg in natura. In Nederland vinden 22 (tweeëntwintig!) controles plaats op de besteding van het pgb. Kan dat wat minder? Ik pleit hier niet voor volledige afschaffing van controles, maar laten we beginnen soepeler te zijn als het pgb gebruikt wordt als inkomen voor de eigen familie, die korter is gaan werken om de budgethouder bij te staan.

Meer monitoring van kwaliteit van zorg en leven
Wie in andere landen een pgb ontvangt, mag rekenen op regelmatig bezoek van een verpleegkundige die de kwaliteit van zorg en kwaliteit van leven monitort. Zij stimuleert en ondersteunt cliënt en familie. Zij zet het arrangement om in zorg-in-natura bij onvoldoende eigen regie. Die rol lijkt op die van de in Nederland zo gewaardeerde contacten van consultatiebureauverpleegkundigen en -artsen met jonge ouders en hun kinderen. In de Nederlandse pgb-praktijk zijn dergelijke bezoeken nauwelijks gerealiseerd. Ik snap niet waarom op zorg-in-natura grote kwaliteitsborgen bestaan en deze bij pgb’s ontbreken. Te meer omdat via een pgb nogal eens collectieve woonvormen, zoals Focuswoningen, worden betaald die zich nauwelijks onderscheiden van zorg-in-natura. Een pilot kan leren of kwaliteitsbezoeken meerwaarde hebben.

Tarieven zonder overhead
Het gemiddelde uurtarief voor een persoonlijk assistentiebudget, een pgb-variant voor personen die 24 uur per dag zorg behoeven, bedraagt 25 euro. Daaruit moet hoog- en laaggeschoolde professionals worden betaald. Daarin zit geen opslag voor overheadkosten. Want de budgethouder doet alle overhead zelf. Thans zijn pgb-tarieven lager dan tarieven bij zorg-in-natura. Ik stel voor dat er één uniform tarief komt van maximaal 25 euro per uur. Indien in een tarief toch overhead wordt gerekend, wordt deze geschrapt.

Eén pgb per budgethouder en per gezin
Zoals gezegd, de pgb-regelgeving is te vereenvoudigen door minder te controleren. Maar het kan ook door verschillende budgetten in één wet samen te voegen. Dat gebeurt momenteel in een experiment met een integraal pgb in Delft, Woerden en Meppel. Vaak krijgt iemand uit verschillende wetten een pgb toegekend: uit de Zorgverzekeringswet, de Wet langdurige zorg, de Wet maatschappelijke ondersteuning en de Jeugdwet. De cliënt die aan de experimenten deelneemt, heeft slechts te maken met één wet, één keukentafelgesprek, één ondersteuningsplan en één pgb. Achteraf verrekenen gemeenten, zorgkantoor en zorgverzekeraar onderling de kosten van de verstrekte budgetten. De cliënt merkt daar niets van. Nu is al bekend dat cliënten aldaar dit een goede stap voorwaarts vinden. Over enkele weken komt een tussentijdse evaluatie uit. Die betreft ook ervaringen van andere partijen dan pgb-houders. Ik wacht die evaluatie met spanning af. Als die positief is, ligt uitbreiding van dit keep-it-simple-experiment naar andere gemeenten en zorgverzekeraars voor de hand.

Op het congres Nieuwe ronde, nieuwe kansen voor het pgb?, dat op 30 maart plaatsvindt, voeren tal van pgb-budgethouders het woord.