Zes en een half miljard euro; dat is de economische waarde van de jaarlijkse mantelzorg. Dat bedrag komt tot stand door voor één uur mantelzorg het minimumuurloon van 9,5 euro te rekenen. Een miljoen mensen bieden mantelzorg die langer duurt dan drie maanden en meer dan acht uur per week omvat. Wie een huisgenoot heeft met beperkingen biedt gemiddeld 40 uur mantelzorg per week. Wie mantelzorg biedt, heeft 1100 euro per jaar extra onkosten vanwege reizen, telefoontjes en kleine kosten. Deze en nog veel meer gegevens presenteerde Alice de Boer, senior onderzoeker Zorg, Emancipatie en Tijdsbesteding bij het Sociaal en Cultureel Planbureau op het congres van de Julius Academie 30 september jongstleden. Haar powerpoint presentatie is openbaar toegankelijk.

Nodig

Stel, gemeenten en zorgverzekeraars besteden in 2016 samen 0,5 procent van die 6,5 miljard euro ofwel 32,5 miljoen euro om de mantelzorg in Nederland te versterken. Want dat is nodig. Immers het beleid is gericht op een grotere participatie van burgers om onderling zorg te verlenen. Ik stel voor om met dat geld een begin te maken met de volgende tien maatregelen:

1. Gratis onderwijs voor mantelzorgers, bijvoorbeeld een cursus van twee dagdelen ‘Je geliefde uit bed tillen zonder zelf door je rug te gaan’. Er zijn nog veel meer onderwerpen te bedenken.
2. Erkenning van het recht op een aantal vakantiedagen per jaar voor mantelzorgers. Gedurende die dagen mogen zij zich laten vervangen door betaalde professionele zorg.
3. Wijziging van sociale wetgeving, zoals afschaffing van de verlaging op de AOW van kinderen die samenwonen met hun eigen ouders, zodat deze de inzet van mantelzorg niet meer belemmert. (Inventarisatie van het Hattinga Verschure Platform te Groningen leert dat er nog vele belemmeringen bestaan.)
4. Het persoonsgebonden budget actief aanbieden als middel om mantelzorg te ondersteunen en niet  alleen als financiering van reguliere zorgaanbieders. (Dit is het Duitse model.)
5. Betere training van Wmo-consulenten in het beoordelen van familierelaties. (Dit is namelijk een hachelijke zaak. Vaak was er al sprake van een verstoorde familierelatie als de kinderen of partner geen mantelzorg bieden. Soms zijn familierelaties de oorzaak van bijvoorbeeld chronische depressie. Dan is het funest om familie te mobiliseren voor mantelzorg.)
6. Professionals bij elk intakegesprek de vraag laten stellen: Wat kunnen wij doen zodat u het langer volhoudt om voor uw geliefde te zorgen? (Henk Kraijo schreef hierover onlangs een proefschrift.  Hij concludeert dat hierdoor opname van mensen met dementie in een verpleeghuis enkele maanden is uit te stellen.)
7. Eens per jaar een etentje aanbieden aan alle mantelzorgers in een gemeente om hen te bedanken voor hun inzet. (In sommige gemeenten gebeurt dit al, met groot succes. Uit dit kleine gebaar spreekt maatschappelijke waardering.)
8. Korting op de nominale premie van de zorgverzekeraar indien een mantelzorger zich  meer dan x uren per jaar inzet voor zijn geliefde. (Zorgverzekeraar Menzis kent nu reeds spaarpunten toe aan mantelzorgers. Zij kunnen daarmee leuke dingen kopen.)
9. Voldoende respijtzorg om in te zetten zodra een mantelzorger uitvalt door ziekte of uitputting. (Sommige gemeenten vergaten om deze zorg in te kopen voor 2015.)
10. Een tablet ter beschikking stellen aan uitwonende mantelzorgers met een laag inkomen om met hun geliefde via internet te communiceren en te waken over hun veiligheid. (Uit experimenten in Gelderland blijkt dat hierdoor soms meerdere keren per dag contacten tot stand komen.  Vaak met familieleden van de patiënt die ver weg wonen.)

Tja, met deze maatregelen blijft mantelzorg goedkoop, al is deze dan niet meer helemaal gratis.