Als het over nieuwe technologie in de zorg gaat, heb je positievelingen, negatievelingen en neutralen. Bij blockchain in de zorg weet ik niet zo goed in welke categorie ik mezelf zou plaatsen. De informatieproblemen die we hebben in de zorg vragen om nieuwe oplossingen en benaderingen. Blockchain kan zo’n benadering zijn. Denk bijvoorbeeld aan het recht op digitale inzage dat in 2020 een feit moet zijn. We zijn als burgers afhankelijk van de welwillendheid van de zorginstelling. Het zou mooi zijn als nieuwe technologie dat open zou kunnen breken. Ook de angst voor ‘vendor lock-in’, een soort slecht huwelijk met je ict-leverancier, zorgt ervoor dat een oplossing als blockchain ineens heel aantrekkelijk lijkt. Blockchain in de zorg heeft zelfs de aandacht van politici gewekt, getuige Kamervragen van D66 naar aanleiding van eerdere berichtgeving op zorgvisie.nl.

Geen enkele toepassing

Er zijn ook kritische geluiden. Dat blockchain in de zorg voorlopig allemaal gebakken lucht is: de meest overhypte technologie ooit, zoals een groep ict-experts in de zorg desgevraagd concludeerde, en zeker niet geschikt voor de zorg. Feit is dat in Nederland nog geen enkele blockchaintoepassing is die daadwerkelijk wordt gebruikt en waar patiënten en professionals beter van worden. Is de zorg wel gebaat bij technologische hypes waarvan niet duidelijk is welk probleem in de zorg ermee effectief wordt opgelost?

Stap voor stap

Nieuwe technologie roept altijd vragen op over het implementeren ervan. Past het wel in de praktijk? Past het binnen de spelregels, zoals wetgeving? En lost het ook werkelijk problemen op of introduceert het nieuwe? Die vraag wordt nu stap voor stap beantwoord. In Nederland bijvoorbeeld door het Zorginstituut, dat met het prototype ‘Mijn Zorg Log’ veel kennis heeft verzameld, onder meer over de juridische aspecten. Waar blockchain het verschil gaat maken weten we nog niet. Koppel dat aan het gegeven dat de adoptie van nieuwe technologie in de zorg vrijwel altijd veel tijd kost én aan het feit dat deze nieuwe technologie nog volop moet uitrijpen en je begrijpt dat het nog heel wat jaren gaat duren.

Niet zonder standaarden

Blockchaintechnologie ‘op zichzelf’ gaat de zorg niet beter maken. Daarvoor is meer nodig. Een praktische toepassing bijvoorbeeld, maar ook afspraken over eigenaarschap, aansprakelijkheid, governance. Cruciaal zijn afspraken over welke informatie partijen met elkaar gaan uitwisselen en hoe die informatie wordt gestructureerd en vastgelegd. Zonder die afspraken zal, ook met een blockchain als schakelpunt, informatie-uitwisseling zonder waarde zijn. Waar het gaat om grootschalige uitwisseling van gegevens, zoals in de zorg, zijn landelijke afspraken nodig. Standaarden dus. Met de vaststelling van een set onomstreden bouwstenen voor digitale uitwisseling van gegevens heeft het Informatieberaad Zorg op bestuurlijk vlak al een belangrijke stap gezet. Deze bouwstenen worden de norm: je past ze in de zorg toe of je hebt iets uit te leggen. Wil blockchain iets betekenen in de zorg, dan zullen bedenkers en bouwers bij die bouwstenen moeten aansluiten.

Jaco van Duivenboden is senior adviseur bij Nictiz