In onze adviespraktijk zien wij dat msb’s en ziekenhuisbesturen het meest constructief samenwerken als er een gezamenlijk gedragen toekomstvisie en ambitie is. Het helpt om deze visie expliciet te maken en vast te leggen op papier. Dit is geen ‘rocket science’, integendeel: het is een praktische stap die letterlijk houvast geeft en helpt de neuzen dezelfde kant op te krijgen en te houden. Ik adviseer bijvoorbeeld een msb waar de toekomstplannen structureel onderdeel zijn van het gesprek met het ziekenhuisbestuur. Waar dat zo is, zie je geleidelijk de plannen concreter worden en nieuwe initiatieven ontstaan, bijvoorbeeld voor gezamenlijke investeringen.

Goedkeuring als onderneming
Overigens horen wij ‘heet van de naald’ na gesprekken van cliënten met de Belastingdienst dat ook de fiscus steeds kritischer kijkt naar een toekomstvisie. Sterker nog: voor de fiscale goedkeuring van het msb in het openmaatschapsmodel wordt de visie op de toekomst zelfs het meest bepalend gevonden voor goedkeuring als onderneming. Dit wil niet zeggen dat msb’s achterover kunnen leunen zodra de toekomstvisie vastligt. De Belastingdienst wil deze vertaald zien naar de realiteit. Als een msb hierin slaagt, is het bestaan van een onderneming geen onderwerp van discussie meer.

Vernieuwende initiatieven
Ook in die vertaling van woorden naar daden zien wij msb’s die de schouders eronder zetten, samen met het ziekenhuisbestuur. Wij zien voorbeelden voorbijkomen waarin vernieuwende initiatieven ontstaan die bijdragen aan het realiseren van de triple-aimdoelstellingen: lagere kosten, betere patiëntervaringen en een gezondere populatie. Bijvoorbeeld met het opzetten van een nieuw zorgcentrum dichter bij de patiënt. Zo brengen radiologen op meerdere plekken in het land de eerstelijnsdiagnostiek vanuit het ziekenhuis naar een eerstelijnslocatie dicht bij de patiënt. Daarmee blijft de kwaliteit van medisch specialistische zorg gewaarborgd terwijl de contacten met de eerstelijn tegelijkertijd worden verstevigd. De patiënt heeft alleen maar voordeel van deze zorg dichtbij.
Ook zien we medisch specialisten die constructief samenwerken met huisartspraktijken binnen en buiten de muren van het ziekenhuis, zodat bijvoorbeeld de controle door medisch specialist en huisarts voor de patiënt gecombineerd kan worden.
Zoals bestuursvoorzitter Olof Suttrop van het Amphia Ziekenhuis het verwoordde tijdens de paneldiscussie op ons substitutiecongres 31 maart jl.: ‘Door coöperatievorming is meer eenheid ontstaan. Er wordt meer samengewerkt, meer met elkaar bedacht. Mijn droom is dat we uiteindelijk toe gaan naar één groep medici per regio. Zonder de scheiding van de lijnen zoals we die nu (nog) kennen.’

Ondernemen
Door samen plannen te maken én uit te voeren verbreden ziekenhuis en msb het zorgaanbod en richten het zo efficiënt mogelijk in rond de patiënt. Nemen zij ook niet-verzekerde zorg daarin mee dan maken ze zich minder afhankelijk, verbreden hun inkomstenstroom en hebben ze meer vrijheid om patiënten de zorg te bieden die zij graag ontvangen. 
Dit ondernemerschap is noodzaak. Want wij zien dat zorggroepen opschuiven en zorg contracteren die ‘vrijkomt’ uit de tweede lijn. Daarmee is er voor msb’s nog een partij bij gekomen om proactief zaken mee te doen, in plaats van af te wachten wat nieuwe contractanten overlaten voor specialistische zorg.
Waar nog een grote kans ligt voor msb’s en ziekenhuisbesturen om een toekomstgerichte, constructieve samenwerking vorm te geven, is – het klinkt als een open deur – de focus op de patiënt. Formuleer doelstellingen ten aanzien van de aanpak van de gezondheidsrisico’s in het eigen adherentiegebied, de patiëntbeleving, de kwaliteit van zorg, de benodigde investeringen (innovatie) en mogelijkheden voor kostenbesparing. In deze doelstellingen kunnen msb’s en ziekenhuisbesturen de gezamenlijkheid vinden. Pas dan komt de boel echt in beweging en gaan we bouwen aan een nieuw zorgsysteem.

Michel Wartena, consultant VvAA voor Zorgondernemingen