Een onverwachte opname op een ic-unit is altijd al beangstigend en traumatisch. De coronapandemie heeft deze angst vergroot vanwege de onzekerheid over het virus. Patiënten lopen daarom een groot risico op een posttraumatische stressstoornis en op schuldgevoelens omdat ze de corona overleefden. Een multidisciplinaire corona-afdeling (MCA) in een ziekenhuis kan deze risico’s verkleinen, zo blijkt uit gesprekken met patiënten. Dat is de eerste les die de ontwerpers van deze MCA trekken in een artikel van 29 mei in het blad NEJM Catalyst. Dat is een speciale, af en toe verschijnende, editie van het blad New England Journal of Medicine waarin zorgvernieuwing centraal staat.

De corona-afdeling in New York

Het grote aantal en de unieke behoeften van coronapatiënten met hun specifieke ziektebeelden leidden ertoe dat het NewYork-Presbyterian/Weill Cornell Medical Center een multidisciplinaire corona-afdeling opende, waar patiënten zowel rechtstreeks als via de ic-unit worden opgenomen. Deze afdeling telt dertig bedden, kwam binnen enkele weken van de grond en is gehuisvest in een van de gebouwen van het grote ziekenhuis: de divisie psychiatrie maakte ruimte voor deze MCA.

Een multidisciplinair team

De medische staf bestaat uit internisten, neurologen, longartsen, revalidatieartsen, psychiaters en psychologen. Hun partners zijn verpleegkundigen, diëtisten, maatschappelijk werkers en zorgcoördinatoren. De missie van het team is de meest up-to-date medische patiëntenzorg bieden, vroegtijdig revalidatie starten en veel aandacht schenken aan de psychosociale complicaties van de aandoening.

Opname-indicaties en contra-indicaties

De Newyorkse MCA richt zich op stabiele patiënten met behoefte aan medische zorg en revalidatie. Andere opname-indicaties zijn: in staat om per dag minimaal dertig minuten aan fysiotherapie deel te nemen; de verwachting dat de patiënt ontslagen wordt naar langdurige zorg, een revalidatiecentrum of de eerstelijn; verwachte verblijfsduur in het ziekenhuis is minimaal één week; in staat om te communiceren met zorgprofessionals en met mede-patiënten; ook patiënten met nierdialyse zijn welkom. Contra-indicaties zijn: actieve suïcidale gedachten; bedlegerig zijn met weinig kans op vermindering daarvan, en continue zuurstoftoediening door de neus.

Voordelen multidisciplinaire afdeling

Een geringere kans op posttraumatische stress en schuldgevoelens, waarmee deze blog begint, is het eerste voordeel van de MCA. Omdat hier sprake is van een kwalitatieve case study en niet van statistische onderzoek met controlegroepen, spreken de auteurs van het genoemde artikel van lessons learned.
Een tweede geleerde les geeft aan dat het aanreiken van een vaste structuur voor de dagindeling houvast biedt aan onzekere patiënten. De maaltijden vinden op vaste momenten plaats; de therapiesessies en hun tijden liggen vast; tijd voor rusten is geprogrammeerd; iedere dag vinden groepstherapieën plaats. Patiënten geven aan deze vaste dagstructurering te waarderen.
Het derde positieve effect betreft de integratie van interne geneeskunde, ic-geneeskunde en revalidatiegeneeskunde. De staf noemt dit een sleutel tot succes: de revalidatie begint al terwijl de definitieve medicatie en therapieën nog niet vaststaan.

Corona-afdeling is nog niet uitontwikkeld

De auteurs van het artikel beschouwen hun MCA als een belangrijke eerste stap van zorgvernieuwing. Als volgende stappen zien zij de ontwikkeling van een geïntegreerd zorgprogramma dat loopt van de eerste ziekenhuisopname tot en met thuisrevalidatie, steungroepen van overlevenden en periodieke virtuele bezoeken van artsen en verpleegkundigen vanuit de MCA van het NewYork-Presbyterian/Weill Cornell Medical Center.

Iets voor Nederland?

De nadruk van de MCA op de unieke behoeften van corona-patiënten spreekt mij aan: de ongewisse ziektebeelden, de zich snel ontwikkelende medische kennis, de risico’s op posttraumatische stress en schuldgevoel zijn heldere argumenten om zo’n afdeling in te richten. Daar komt bij dat de cohort-verpleging met continu beschermende kledij, mondkapjes en spatbrillen mogelijk wordt zonder steeds aan- en afdoen van deze beschermende middelen. Dat verhoogt de doelmatigheid. Verder krijgt de staf volop gelegenheid om ervaringskennis op te doen, te borgen en gerichte bijscholing over hun patiënten te ontvangen.

Vaste relaties ontbreken

Zo’n MCA lukt alleen als deze voorziet in een behoefte van voldoende aantallen patiënten. Wellicht is bij het geringer worden van het aantal besmette personen te volstaan met één MCA per veiligheidsregio. Dan kan daar de kennis op peil blijven die nodig is bij nieuwe uitbraken van onbekende besmettelijke ziekten.
Wat ik mis in het artikel is de ambitie om vanuit de MCA vaste relaties aan te gaan met verwijzende professionals uit de eerste lijn en de centra voor bron- en contactopsporing van de GGD.