We zijn het over veel eens. Ten eerste, dat er serieuze baten kunnen ontstaan door ondernemerschap in de zorg. Ten tweede, dat het in het huidige systeem niet gemakkelijk is om de ondernemen in de zorg. En ten derde, dat er op dit moment vormen van ondernemerschap zijn waar niemand op zit te wachten. Dan nu de misverstanden.
Misverstand 1: Stichtingen zijn de good guys en winstjongens de schurken
Er heerst naïviteit over het verschil tussen stichtingen en op winst gerichte organisaties. De stichtingen zouden in dat beeld louter gedreven zijn door intrinsieke motivatie en de zorg voorop stellen, terwijl de laatsten alleen op geld uit zijn. De werkelijkheid is anders. Onder veel stichtingen hangen bv’s. Niet zelden zijn bestuurders van de stichtingen ook aandeelhouders van de bv’s en wordt daar wel winst gemaakt en uitgekeerd. Ik ken voorbeelden waar vroom doende bestuurders van stichtingen in dikke bakken rijden en in villa’s wonen. Aan de andere kant van het spectrum zijn er ondernemers die vele jaren ploeteren en verlies draaien. En als ze dan na al die jaren sappelen wel winst maken, worden ze met de nek aangekeken. Daarnaast is het maken van winst en handelen vanuit intrinsieke motivatie geen tegenstelling. Ik ken veel ondernemers binnen en buiten de zorg die door veel meer gedreven worden dan geld en omgekeerd ken ik stichtingen waar men de kantjes vanaf loopt.
Misverstand 2: De misstanden komen door marktwerking
Marktwerking is een gemakkelijk doelwit als zondebok. Is er ergens een probleem? Je roept ‘marktwerking!’ en je hoeft het verder nergens meer over te hebben. Co-Med, het Slotervaartziekenhuis, zorgcowboys, allemaal voorbeelden die niet zijn ontstaan door ‘marktwerking’ maar door gebrekkig toezicht en rare prikkels. In plaats van een abstracte schuldige aan te wijzen waar niemand wat mee opschiet, is het beter concrete maatregelen te treffen om cowboys te weren, zoals de beperkende maatregelen uit het wetsvoorstel over winstuitkering uit 2014.
Misverstand 3: Risicodragend kapitaal is niet nodig in de zorg: er is geld zat
Het laatste misverstand is wat subtieler, want het klopt dat er geld zat is en dat risicodragend kapitaal niet altijd nodig is, bijvoorbeeld om een ziekenhuis of een verpleeghuis te runnen. Maar vaak is het wel nodig of nuttig. Nodig wanneer de risico’s te groot zijn om te dragen voor een stichting of nuttig omdat het innovatieve concepten in de markt kan zetten waar patiënten baat bij hebben. Het is daarom beter om te accepteren dat risicodragend kapitaal een plek heeft in de zorg. Beloon goed ondernemerschap en straf de cowboys.
De misverstanden leiden tot een valse dichotomie waar goede zorg onder lijdt. In plaats van een kerkhof aan mislukte innovaties en een optocht van cowboys moet er ruimte komen voor goed ondernemerschap zonder valse tegenstellingen.
Door Marcel Canoy, hoogleraar gezondheidseconomie aan de VU, lid Kwaliteitsraad Zorginstituut en adviseur bij de ACM
Jeetje Marcel.
Je zegt enerzijds: “Marktwerking is een gemakkelijk doelwit als zondebok. Is er ergens een probleem? Je roept ‘marktwerking!’ en je hoeft het verder nergens meer over te hebben.”
En vervolgens zegt de RVS dit:
* “ongevraagd advies; urgent”;
* “Het zorgstelsel heeft groot onderhoud nodig” ;
* “De toegankelijkheid is in de afgelopen jaren achteruit gegaan. Een ingrijpende aanpassing is nodig om de publieke waarden van zorg en ondersteuning in de toekomst te waarborgen. De urgentie is hoog. De grens is bereikt, de rek is eruit, het kan zo niet langer.” ;
* “de fundamentele principes van het zorgstelsel niet meer passen bij de veranderende maatschappij. “Dit gaat ten koste van de meest basale publieke waarden in de zorg: toegankelijkheid, betaalbaarheid en kwaliteit.” ;
* “Volgens de raad wordt “te beperkt” rekening gehouden met de draagkracht van burgers en hun netwerk. Bovendien is het zorgstelsel te ingewikkeld geworden”;
* “De vraag is of het grondwettelijke recht op gezondheidszorg nog waar te maken is in het huidige stelsel en het antwoord lijkt nee te zijn.” ;
* “We nemen dan ook afstand van de zin in het coalitieakkoord dat het stelsel niet ter discussie staat. Wat ons betreft staat het stelsel wel ter discussie. Dit is nodig om cruciale veranderingen aan te brengen.” ;
* “De raad hekelt de “detailwetgeving” over kwaliteit “;
* “VWS zou een gezamenlijke zorgplicht moeten instellen voor gemeenten en zorgverzekeraars, aldus RVS in het advies. Ze maken dan op regionaal niveau inkoopafspraken voor delen van de wmo en Wlz. De raad wil het toezicht op het kartelverbod bij de ACM weg te halen, net als onderdelen van de ggz, eerstelijnszorg en acute zorg. Bedoeling is dat ondersteuning en zorg voor thuiswonenden ouderen niet meer in drie domeinen wordt georganiseerd. “De Wlz blijft alleen behouden voor de gehandicaptenzorg.”
RVS: “De prikkels staan verkeerd, wetten sluiten lang niet altijd op elkaar aan en werken vanuit verschillende, soms conflicterende mensbeelden.”
* “Een simpeler zorgsysteem vermindert de bureaucratie: meer meerjarencontracten, één leidende zorgverzekeraar die de contracteringsgesprekken met een vertegenwoordigende gemeente doet en twee in plaats van drie wetten. ” ;
* “Belangrijke verantwoordelijkheid is dat de rijksoverheid de regie opvoert en het voortouw neemt. Dit om te voorkomen dat we straks echt totaal vastlopen.”
Geen woord Chinees. Overduidelijk. Niet mis te verstaan.
Ik wil dit delen met lezers van zorgvisie; en nee, ik verwacht geen inhoudelijke bijdrage van je.
Verbazingwekkend is dit: er zijn diverse Amerikaanse onderzoeken gepubliceerd over ramp die private equity in de zorg. “Private Equity and Health Care: a marriage made in Hell”.
Interessant proefschrift trouwens : ” Money talks: Untangling the dynamics between banks, health insurers and healthcare organizations in the context of a regulated market” .
*Inderdaad, het proefschrift suggereert dat de financiële logica zelf, en niet zozeer de juridische vorm van de instelling, een belangrijke drijfveer is in de hedendaagse zorg;
*Het proefschrift ondersteunt indirect de kritiek op een ongebreidelde marktwerking in de zorg. *Het toont aan dat de toenemende invloed van banken en zorgverzekeraars, mede gedreven door internationale regelgeving en stelselhervormingen (die vaak marktwerking beogen te vergroten), heeft geleid tot een verschuiving naar het beheersen van financiële risico’s. Dit kan ten koste gaan van andere essentiële waarden in de zorg, zoals toegankelijkheid, kwaliteit en patiëntgerichtheid.
En waarschijnlijk ook ” ondernemerschap” trouwens.
*Het proefschrift benadrukt dat financiële belangen soms andere waarden overschaduwen, wat een argument is tegen een pure marktbenadering in de zorg;
* Het proefschrift waarschuwt voor de machten die met die kapitaalverstrekking gepaard gaan: banken en verzekeraars kunnen, zeker in tijden van financiële nood, bepalen waar en hoe zorg wordt geleverd.
Terug naar ondernemerschap dus:
*Het proefschrift toont aan dat de invloed van banken en zorgverzekeraars heeft geleid tot een grotere focus op financiële risicobeheersing in de zorg;
*Voor nieuwe, ondernemende initiatieven in de zorg betekent dit dat een solide businessplan met een realistische financiële onderbouwing cruciaal is om financiering te verkrijgen en contracten met zorgverzekeraars af te sluiten;
*Het proefschrift benadrukt verder dat banken en zorgverzekeraars, met name in tijden van financiële nood, aanzienlijke invloed kunnen uitoefenen op de manier waarop zorg wordt geleverd. Dit creëert een afhankelijkheidsrelatie voor zorginstellingen, inclusief ondernemende initiatieven;
* Het benadrukt de noodzaak van maatschappelijke verantwoordelijkheid voor alle betrokken partijen, inclusief zorgondernemers.
Het hard roepen ” Joepie, ik ben van premiumcare-toppiejoppiezorg ! ” zal waarschijnlijk dus niet helpen, is de conclusie.
Ha Marcel.
” Misverstand 4: de overheid als enige verzekeraar staat ondernemerschap NIET in de weg.”
Deze heb je gemist volgens mij.
Voordelen voor ondernemers?
A Eenvoudiger financiering;
B Focus op zorgkwaliteit;
C Gelijke toegang tot de zorg. Je weet wel. Mondzorg bijvoorbeeld. Fysio misschien.
Bij de invoering van dit, door jou luid gepropageerde, systeem ( iets met ” THE ONLY SHOW IN TOWN!! als ik mij niet vergis) waren er best al een paar puntjes van aandacht:
1 De eenzijdige en beperkte opleiding van economen; zie bijvoorbeeld: ” Bij economen ontbreekt het aan een realistische blik op de wereld, betoogt promovendus Joris Tieleman. En dat komt door hun studie.” .
2 Wat was te voorzien bij deinvoering van dit stelsel?
2.1 ” Gebrekkig toezicht
Voorspeld risico: Experts waarschuwden dat een grotere rol voor marktwerking zonder adequaat toezicht zou kunnen leiden tot misbruik, fraude en kwaliteitsverlies. ”
2.2 ” Rare prikkels en focus op productie” ?
Voorspeld risico: Het belonen van zorgaanbieders op basis van productie (bijvoorbeeld aantal behandelingen) in plaats van uitkomsten zou kunnen leiden tot perverse prikkels, zoals overbehandeling of te veel focus op winst.
2.3 ” Complexiteit van het systeem” ?
Voorspeld risico: Het samenvoegen van publieke en private elementen (zorgverzekeraars die concurreren, maar ook verplicht basiszorg moeten aanbieden) zou kunnen leiden tot een ingewikkeld stelsel dat moeilijk te doorgronden is.
2.4 ” Toegankelijkheid en solidariteit onder druk”
Voorspeld risico: Door marktwerking zouden verschillen in toegankelijkheid ontstaan, vooral voor kwetsbare groepen of regio’s waar zorgaanbieders minder winst kunnen maken.
Je blogjes zullen je vast verder helpen, en het zij je gegund.
Maar: een dialoog aangaan?
Je hebt het al duidelijk aangegeven: ” met jou een dialoog aangaan is nutteloos” .
En waarschijnlijk heb je gelijk, beste Marcel.
Ook ik ben het eens met dhr. Canoy. Onder andere huisartsen, apothekers en eerstelijns fysiotherapeuten zijn ook bijna allemaal private ondernemers, geen stichtingen.
Ik zou echter nog wel iets willen toevoegen. We zouden in NL moeten overgaan van een vennootschapsbelasting die afhankelijk is van de absolute winsthoogte naar eentje die afhankelijk is van de winst*marge*. Dat helpt in de bestrijding van excessieve winsten, wat in de zorg nog belangrijker is dan in de rest van de maatschappij.
Dank je Marcel! Helemaal eens met je 3 misverstanden en heel herkenbaar. Ik heb aan beide kanten -de zorg en commercie kant- kunnen meekijken en voelde me vaak een roepende in de woestijn. Ik zou er nog een 4de misverstand aan toe kunnen voegen; “De patient staat centraal”. Vaak staat de patiënt niet centraal omdat die moet duelleren met andere zaken die voor gaan; protocollen en procedures, arbeidsvoorwaarden personeel en kosten. Waarbij de laatste een dooddoener is aangezien er teveel geld is (zoals ook Marcel al zei) maar te weinig effectiviteit en efficiency!
Chapeau voor deze bijdrage. De spijker op de kop.
Hear Hear: eindelijk een evenwichtige visie over ondernemerschap in de zorg (zonder polariseren en zonder makkelijke, populistische uitspraken). Dank je wel @Marcel Canoy!
@topzorggroep : Klopt het dat we praten over private equity? ABN AMRO?
Consistente cashgeneratie?
Winst boven kwaliteit en toegankelijkheid? Co-med? Rendement? Toezicht? Complexere financiële structuren ? Transparantie? Langetermijnbehoeften in de zorg ?
Ontevredenheid van medewerkers en een hogere turnover binnen deze zorgsector?
Misschien kunt u ingaan op genoemde punten, in plaats van ongenuanceerd een blogger aanmoedigen.
Voor deze ( interessante! ) discussie is dit namelijk echt een toegevoegde waarde, en een unieke kans.