Een leefstijlzorgloket in het ziekenhuis houdt kortweg in dat een behandelend arts zijn/haar patiënt naar het leefstijlzorgloket kan verwijzen, waar de patiënt eerst motivatie vindt om zijn/haar leefstijl te veranderen en daarna wordt doorverwezen naar initiatieven buiten het ziekenhuis (bijvoorbeeld zorg in eerste lijn of niet-zorggebonden initiatieven in het sociale domein) om die verandering te ondersteunen. Daarmee ontzorgt het leefstijlzorgloket de arts en is leefstijl integraal onderdeel van de reguliere zorg.

Leefstijlintegratie-ambities IZA

De oprichting van leefstijlzorgloketten is in veel ziekenhuizen opgepakt. Geschikte financiering leek een kwestie van tijd, want om de leefstijlintegratie-ambities van het IZA waar te maken, kwamen er transformatiemiddelen en werd zelfs een Coalitie opgericht. De leefstijlzorgloketten komen inmiddels van een koude kermis thuis. Behalve een paar lokale en kortdurende afspraken met individuele verzekeraars, gemeenten of een goede-doelen-actie zijn er tot nu toe geen oplossingen voor de betaling van deze zorg. 1 januari 2025 wordt niet de datum dat de inzet op gezonde leefstijl integraal onderdeel uitmaakt van de reguliere zorg, maar het moment dat het doek voor een van de eerste leefstijlzorgloket-initiatieven valt. Ook andere initiatieven wankelen. Onbegrijpelijk, want juist deze toeleiding naar leefstijlbegeleiding en sociale hulp kan afbouwen van tal van (soms dure!) medicijnen faciliteren, vele reeds aanwezige chronische ziekten verbeteren, andere toekomstige ziekten voorkomen en zo de zorg toekomstbestendiger maken.

Principes passende zorg

Wij zijn van mening dat een leefstijlzorgloket thuishoort in een ziekenhuis. De zorg die een behandelend arts met behulp hiervan kan bieden sluit naadloos aan bij de vier oorspronkelijke principes van passende zorg: het is waardegedreven, de patiënt staat centraal, het wordt op de juiste plek geboden en is gericht op gezondheid in plaats van ziekte. In de meeste medisch-specialistische richtlijnen staat zelfs leefstijl als behandeling vermeldt, maar het wordt niet toegepast.

De definitie van passende zorg omvat ook een aantal randvoorwaarden, waaronder congruentie (gelijkgerichtheid en parallelliteit van alle betrokken actoren) en een lerend systeem (wat werkt groeit, wat niet werkt verdwijnt). Deze randvoorwaarden ontbreken nog: volgens de reactie van Zilveren Kruis verdient deze zorg geen betaaltitel. Ook de Coalitie Leefstijl in de Zorg worstelt met de blokkades die momenteel bestaan om deze innovatieve zorg te kunnen bekostigen. Daarmee is nog geen sprake van gelijkgerichtheid om datgene wat we volgens het IZA in de maatschappelijke transitie naar passende zorg nodig hebben te laten groeien.

Durf te investeren

Met een leefstijlzorgloket worden vermijdbare toekomstige curatieve zorgkosten vermeden, dat is gezien de ontwikkelingen hard nodig. Deze zorg dreigt alweer te verdwijnen, niet omdat het niet werkt maar omdat betalers er niet aan mee willen werken. Op deze manier verandert er niet veel. Voor houdbare zorg moeten we maatschappelijk durven investeren in oplossingen voor de lange termijn. We gaan graag met overheid en zorgverzekeraars in gesprek over hoe dit beter kan.

Door: Jonas Rosenstok (Radboudumc), Judith Jelsma (Amsterdam UMC), Inge Masman (UMC Utrecht), Adrie Bouma (UMC Groningen), Liesbeth van Rossum (Erasmus mc), Douwe Atsma (LUMC), Sanne Engelen (MUMC+), Marjolein de Jong (Ziekenhuis Gelderse Vallei), Miriam de Werd (Jeroen Bosch Ziekenhuis). Alle auteurs zijn (mede-)initiatiefnemers van de leefstijl(zorg)loketten in hun ziekenhuis. Deze opinie is op persoonlijke titel geschreven.