Natuurlijk heb ik ook zorgen over de groeiende vraag naar zorg en ondersteuning. Steeds meer kinderen die vastlopen, mensen met weinig inkomen die korter leven. Mijn grootste zorg is echter hoe we deze transformatie met elkaar organiseren.

In het werk bij het Platform Sociaal Domein zie ik hoe gemeenten en hun partners echt op zoek zijn om te doen wat werkt. En hoe lastig (regionaal) samenwerken daarbij is. Verzekeraars, aanbieders, gemeenten en andere partners hebben het afgelopen jaar al stevig geïnvesteerd in elkaar leren kennen. Dat helpt. Maar in de basis ontbreken gelijkwaardigheid en goede randvoorwaarden, en dan wordt het moeilijk stappen maken. Zoals het nu gaat vrees ik dat we (te) weinig voor elkaar krijgen.

Bij deze enkele perspectieven uit de werkelijkheid van alledag als ‘food for thought’.

Welzijn voorop

Bij het Hospice Duin- en Bollenstreek waar ik (vrijwillig) bestuurder ben, werken we met gemeenten, VWS en verzekeraars. We zien nu een beweging waarin we meer in de zorg worden getrokken. We moeten een volledig high care hospice worden. Terwijl sterven een onderdeel is van het leven, en geen ziekte. De vrijwilligers, die het huis een thuis maken, zijn voor ons net zo belangrijk als 24-uurs palliatieve zorgverleners.

Gaan we nu vanuit zorg naar welzijn of nemen we welzijn als uitgangspunt?

Ik heb me erover verbaasd dat gemeenten en verzekeraars niet direct een gelijkwaardige positie kregen. Waar vanuit zij samen richting kunnen geven aan de transformatie. Verzekeraars beoordelen nu de plannen met een zorgbril en beperkt oog voor wat werkt vanuit het sociaal domein. Zorgpartijen kunnen keuzes van gemeenten niet altijd volgen. Een bevriende huisarts verzuchtte laatst: Hier stoppen ze met de poh-jeugd en moet ik iemand ontslaan. In de buurgemeente gaan ze er juist mee beginnen.

Bezuinig op het aantal tafels

Richting geven aan de transformatie is inmiddels een opgave op zich in de bestuurlijke spaghetti. Toen ik nog in een gemeente werkte reden mijn collega’s en ik ook al van regiotafel naar regiotafel. De wethouders erachteraan. Hier met drie, daar met vijf en weer ergens met dertien gemeenten. Op de ene plek over beschermd wonen, daar over inkoop jeugd, daar over woonvormen voor jongvolwassenen. Wat de centrumgemeente met de verzekeraar afsprak leek ver weg.

Nu mijn collega’s bij gemeenten komen over Jeugd, IZA en GALA, wordt de impact van deze diversiteit aan samenwerkingen extra zichtbaar. Ja, het komt voort uit hoe we al werkten. Maar is dit nou handig als we echt het verschil willen maken? Blijven we werken aan oplossingen vanuit verschillende regio-indelingen, tafels en beleidsvisies voor dezelfde maatschappelijke opgaven en voor dezelfde mensen? Of maken we het simpeler. En werken we op meerdere opgaven met dezelfde mensen en organisaties, zodat we meer tijd voor de inhoud hebben.

Geef inwoners een stem

Als inwoner vind ik het een uitdaging, meepraten over de transformatie. Het vraagt uitzoekwerk en is mij nog niet gelukt. Zelfs raadsleden geven aan te worstelen.

In de aanpakken die regio’s bij ZonMW indienen blijven oplossingen nog globaal en wordt gewerkt naast bestaande structuren van gemeenteraden en adviesraden. Dat maakt het ondoorzichtig. Terwijl de basis is: gezond blijven, zorg voorkomen en inwoners zo ondersteunen dat ze het zoveel mogelijk zelf redden. Dan is stem van mensen en de gemeenschap essentieel. Als Platform Sociaal Domein adviseren we de inzet van ervaringsdeskundigen. Dat gebeurt gelukkig ook, maar het is slechts een deel van wat nodig is.

Bewaak wat je hebt

Een paar jaar geleden verloor onze wijk een sociale supermarkt, de plek waar iedereen kwam. Jong en oud. De organisatie liep via een werkvoorziening twee uur rijden verderop die moest stoppen van de gemeenten aldaar, wegens financiële problemen. Wij missen nu een ontmoetingsplek en tientallen mensen uit de omgeving een werkplek met ruimte om zichzelf te zijn.

Door de regio centraal te stellen raken de gemeenschap en de wijk gemakkelijk uit beeld. Een deel van de zorg moet je uiteraard op regionale schaal organiseren. Voor de kwaliteit en continuïteit. Maar nu gaan regionale zorgpartijen in welzijn zonder ervaring of netwerk. De sociaal-werkorganisaties schalen op. In alle regionale ontwikkelingen kunnen nieuwe en bestaande verbanden onbedoeld als een kaartenhuis in elkaar vallen.

Monsterverbond

We gaan zien of het een stopknop blijft of pauzeknop bleek. In alle gevallen vraagt de toekomst van de zorg veranderingen in de hoofden en harten van ons als inwoners, in de wijk en regio en bij alle betrokken partners.

Zorg en sociaal domein kunnen niet zonder elkaar.

Door Wietske Veltman, manager Platform Sociaal Domein