Het ontbreken van inclusieve zorg — zorg die rekening houdt met de diversiteit en specifieke behoeften van zorgvragers — is een urgent probleem, zowel in Nederland als wereldwijd. De kloof in zorgkwaliteit leidt niet alleen tot frustraties en ongelijkheid, maar heeft ook negatieve gevolgen voor de effectiviteit van zorgsystemen op lange termijn. De vergrijzing en onze demografie vragen om verder te kijken naar oplossingen buiten het huidige gezondheidssysteem.
Tijdens mijn werkbezoek op 23 juni 2023 in Marokko, waar ik een verpleeghuis in Rabat bezocht, werd mij iets duidelijk. Namelijk hoe zorg in andere landen, ondanks het gebrek aan traditionele zorginfrastructuur, toch een belangrijk sociaal vangnet kan bieden. In het Centre Social Pour Personnes Âgées kregen we een rondleiding. We zagen hoe ouderen liefdevol werden verzorgd met de nodige faciliteiten. Gefinancierd vanuit het Koninkrijk en met giften uit andere Islamitische landen. In Marokko is het ook gebruikelijk dat de zorg voor ouderen binnen de familie wordt geboden. Net als in Indonesië, zoals Jane Ayu Nurlyta eerder omschreef. Verpleeghuizen zoals deze zijn daarom een uitzondering, ze zijn opgericht voor ouderen die geen kinderen of familie hebben om hen te verzorgen.
Voortdurend evalueren
De conclusie die we kunnen trekken, is dat zorg een universeel recht moet blijven. Terwijl het zorgsysteem wereldwijd – zowel in Nederland als in Marokko – voortdurend geëvalueerd en verbeterd moet worden. Als we streven naar rechtvaardigheid en gelijkheid in de zorg, moeten we niet alleen kijken naar het aantal beschikbare faciliteiten, zoals handen aan het bed en kosten. Er moet ook gekeken worden naar de kwaliteit van zorg en de manieren waarop we inclusie en diversiteit actief integreren in ons zorgsysteem.
Ondersteuning bieden
Steeds vaker hoor ik bestuurders zeggen dat we misschien meer moeten omkijken naar elkaar, zoals dat bij mensen met een multiculturele achtergrond vaak het geval is. Dit lijkt misschien een oplossing, maar het is niet de volledige oplossing. Het is belangrijk te erkennen dat niet elke gemeenschap dezelfde mogelijkheden heeft om zorg voor ouderen te organiseren. De zorg voor ouderen is niet altijd vanzelfsprekend binnen elke familie of cultuur. De veronderstelling dat mensen met een migratieachtergrond automatisch in staat zijn om deze zorg te bieden, is te simplistisch.
Dit vraagt om meer dan alleen zeggen dat mensen met een migratieachtergrond zelf verantwoordelijk zijn voor de zorg voor hun ouderen. Of dat we ervan uitgaan dat mantelzorgers altijd de taken kunnen oppakken. Het vraagt om een zorgsysteem dat ook rekening houdt met de specifieke uitdagingen van verschillende gemeenschappen. Waaronder taalbarrières, sociaal-economische omstandigheden en beperkte toegang tot formele zorg. We moeten de ondersteuning bieden die mensen nodig hebben, zodat zij daadwerkelijk in staat zijn om zorg te dragen voor hun dierbaren. Zonder onterecht te verwachten dat dit vanzelf gaat.
Zorg gezamenlijk dragen
De uitdagingen die we vandaag negeren, zullen in de toekomst alleen maar groter worden. Ongelijkheid, uitsluiting, crisisbedden in de zorg door nalatigheid, slechte kwaliteit of te late zorg, en wantrouwen in het systeem dreigen de kwaliteit van zorg verder te ondermijnen. Dit heeft niet alleen gevolgen voor de kwetsbaren in onze samenleving, maar voor iedereen die afhankelijk is van zorg. Daarom moeten we nu de stap zetten om een zorgsysteem te creëren waarin iedereen, ongeacht achtergrond of cultuur, daadwerkelijk toegang heeft tot zorg die past bij hun behoeften. Een systeem waarin we de zorg gezamenlijk dragen.
Door: Fonda Sahla, voormalig Tweede Kamerlid D66 en voorzitter van het Nationaal Netwerk Inclusieve Zorg.
Dit opiniestuk is geschreven in samenwerking met Jane Ayu Nurlyta, innovatiemanager bij Coöperatie VGZ, toezichthouder bij de Emiliusschool en lid van het jonge talentennetwerk (VeRS) van de Raad van Volksgezondheid en Samenleving. Zij reflecteert in haar opiniestuk op cultuursensitieve, inclusieve zorg waarbij het Indonesische zorgvoorbeeld wordt gedeeld.
