Het ziekenhuis in Heerlen wordt afgebouwd naar een kleiner beddenhuis met beperkter aantal medische functies. Dit inrichting komt voort uit een overleg, zogenoemde Regietafel, tussen het ziekenhuis, de zorgverzekeraar, huisartsen, Burgerkracht, medisch specialisten en ambulancevervoer. Verder beschrijft de Regietafel een toekomstscenario voor de zorg. Die is gericht op het bevorderen van gezondheid, slimmer organiseren, samenwerking en het vergroten van het personeelsaanbod.

Legitimiteit

Het valt te prijzen dat het ziekenhuis en de zorgverzekeraar een brede maatschappelijke discussie hebben opgezet over de toekomst van de zorg. Er is veel geïnvesteerd in de analyse van de problemen in de regio en er is gezocht naar een breed draagvlak voor oplossingen. Deze aanpak krijgt morele legitimiteit door het proces en door de zorgvuldige onderbouwing. Het kan ook gezien worden als een sociaal contract tussen partijen, die hun verantwoordelijkheid nemen om het welzijn en de gezondheid(szorg) voor de toekomst te borgen.

Dit staat in contrast met de formele legitimiteit, die gebaseerd is op de wetgeving voor de organisatie van de zorg. De Nederlandse gezondheidszorg is sterk gereguleerd door een samenhangend stelsel van wetgevingen en beleid. Gericht op het waarborgen van kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid van zorg. De formele legitimiteit is gebaseerd op ons democratisch systeem, waarbij de regering en de Tweede Kamer de belangrijkste sturende factoren zijn.

Gegeven deze wetgeving zoeken partijen binnen de schotten van de Zorgverzekeringswet, WMO, WLZ en Jeugdwet naar optimale oplossingen, terwijl algemeen aanvaard is dat samenwerking door de schotten heen een beter antwoord biedt op de uitdagingen van de toekomst. Echter, de bestaande ‘geschotte’ wetgeving werkt dit tegen.

Voorkeur voor de Aanpak van de Regietafel

Als de wet en de wetgever niet de antwoorden bieden en betere wetgeving uitblijft, is de aanpak van de Regietafel dan te prefereren? Is dit ook een voorbeeld voor de planning van zorg, welzijn en sociaal woongenot? Wellicht. Er is overeenstemming, er wordt gestreefd naar het algemeen belang, er is aandacht voor de kwetsbaren in de samenleving en er worden oplossingen gezocht binnen een sociale context.

Kanttekeningen en kritiek

Er zijn echter wel kanttekeningen. In dit overleg spelen meerdere krachten die een gebalanceerd en legitiem besluit kunnen tegenwerken. Allereerst is er de macht van het geld. De zorgverzekeraar of het zorgkantoor beheren de budgetten en bepalen daarmee de ruimte waarbinnen de oplossingen gevonden moeten worden.

Ook is er sprake van disbalans tussen partijen. Wie spreekt namens wie en met welk mandaat? Wie missen wij aan de tafel? Is Burgerkracht wel een goede vertegenwoordiging van inwoners en toekomstige consumenten van zorg? Gemeenten werden betrokken, maar zaten niet aan tafel bij het afwegingsproces.

Het ambulancevervoer, dat een prominente plaats had aan de Regietafel, terwijl zij slechts een klein deel van oplossingen aanreikt. Onduidelijk is de invloed van thuiszorg en verpleegzorg. Bovendien, aan wie leggen de deelnemers van de Regietafel verantwoording af? Wie is aan te spreken als beloftes niet worden waargemaakt? Is deze nieuwe inrichting haalbaar gezien de formele legitimiteit?

Conclusie

De aanpak van de Regietafel is verdedigbaar omdat de huidige wetgeving de instrumenten niet biedt om tot goede oplossingen te komen. Tegelijkertijd is het van belang dat deze aanpak kritisch wordt gemonitord en dat de ‘regisseurs’ verantwoording afleggen, bijvoorbeeld aan de gemeenteraden. Deze balans tussen morele en formele legitimiteit kan zorgen voor een dynamische en effectieve benadering van zorgplanning in Nederland, mits er voldoende controle en verantwoording plaatsvindt.

Bert Scholtes, regioambassadeur Limburg NVTZ en deelnemer “Praat Mee Tafel Zorg in de Mijnstreek”