Het uitgangspunt voor een duurzame inrichting van het acute zorglandschap is ‘de juiste zorg op de juiste plek, op het juiste moment, door de juiste zorgverlener’. Veel van de minder complexe acute zorg is dichtbij te organiseren. Voor het kleine deel hoogcomplexe acute zorg, zoals multitraumazorg, is dat vaak niet mogelijk door kwaliteitseisen en de inzet van gespecialiseerd personeel. Verdere concentratie van deze hoogcomplexe acute zorg is wat zorgverzekeraars betreft niet aan de orde.

Gezamenlijk regionaal plan

De SEH, en in bredere zin het regionale ziekenhuis, vinden zorgverzekeraars essentieel om de toegankelijkheid van zorg te kunnen borgen, zeker in landelijke gebieden. Wel is het voor een beperkt aantal SEH’s moeilijk om altijd aan de minimale kwaliteitseisen te voldoen of het dienstenrooster in te vullen. Daarvoor mogen we de ogen niet sluiten, want iedereen in Nederland verdient goede acute zorg. Daarom denken zorgverzekeraars actief mee om oplossingen te vinden. We moeten daarbij eerder anticiperen. De ROAZ-plannen die recentelijk in elke regio zijn gemaakt, zijn een mooie eerste aanzet hiertoe. Waar het om gaat is dat elke regio een gezamenlijk plan ontwikkelt welke spoedeisende zorgvoorziening waar en in welke vorm beschikbaar moet zijn, waarbij de schaarse mensen en voorzieningen zo worden ingezet dat de juiste balans wordt gevonden tussen kwaliteit en veiligheid en nabijheid.

Aansluiten op de regio

Uiteindelijk worden besluiten over aanpassingen in de acute zorg in ROAZ-verband genomen. Hierbij wordt gekeken naar kwaliteit, toegankelijkheid, betaalbaarheid, gevolgen voor het personeel en maatschappelijke impact. Heldere, eenduidige kaders voor kwaliteit en bereikbaarheid zijn daarbij onontbeerlijk, maar er moet ook voldoende ruimte zijn voor oplossingen die aansluiten op de regio. Het huidige kwaliteitskader spoedzorgketen en de 45-minutennorm zijn daarvoor soms net te knellend. VWS en ook de politiek in brede zin zijn wat dit betreft aan zet. Afspraken kunnen op papier nog zo mooi zijn, maar zonder personeel geen goede zorg. Ik wil waken voor het creëren van schijnveiligheid, want daar is geen enkele acuut zieke patiënt bij gebaat.

Inwoners betrekken

De afweging waar welke vorm van acute zorg komt, is niet alleen een medisch inhoudelijke, maar ook een maatschappelijke. Het belang om inwoners te betrekken, kan niet genoeg worden benadrukt. Niet achteraf, maar aan de voorkant; door ze onderdeel te maken van het ROAZ en bij de ontwikkeling van plannen, zoals dat bijvoorbeeld gebeurt in Zuid Limburg en Friesland. Om een goede afweging te maken, is het belangrijk dat inwoners, zorgprofessionals en beleidsmakers weten hoe de SEH-zorg op dit moment is geregeld. Zorgverzekeraars Nederland werkt daarom aan een overzicht van alle SEH’s in Nederland, waarin iedereen kan zien welke en hoeveel zorg er wordt geboden.

Innovatie in de acute zorgketen

De knelpunten in de acute zorg vragen om creatieve en innovatieve oplossingen, waarbij we redeneren vanuit de zorgbehoefte van de patiënt en de gehele acute zorgketen bezien. Zo zetten we in op vermindering van de instroom van patiënten op de SEH, bijvoorbeeld door valpreventie. Via zorgcoördinatie willen we zorgen dat patiënten vaker de juiste zorg op de juiste plek krijgen. Dat is niet altijd de huisartsenpost, de SEH of de ambulance; soms is een oplossing thuis met inzet vanuit de wijkverpleging of sociaal domein veel passender.

Samen oplossingen zoeken

Voor SEH’s waar het ondanks alle maatregelen niet lukt om de kwaliteit en veiligheid van zorg te borgen, zullen de regionale zorgpartijen samen oplossingen moeten vinden. Sluiting van voorzieningen is daarbij het laatste dat wij willen. Differentiëren in openingstijden of type voorziening, zoals een spoedpost waar laagcomplexe acute zorg wordt geleverd, heeft in zulke situaties altijd de voorkeur.

Bekostiging veranderen is niet nodig

Beschikbaarheid van spoedeisende hulp is een publiek belang. Daar zijn zorgverzekeraars zich zeer van bewust. In het kader van onze wettelijke zorgplicht zorgen wij, vanuit de huidige bekostiging, dat op geen enkele manier onzekerheid is over de financiering van acute zorg. Vanuit dat perspectief durf ik hier ook te stellen dat de financiering door zorgverzekeraars de afgelopen jaren niet de drijvende kracht is geweest achter het sluiten van spoedeisende hulpen. Het grote probleem in de acute zorg is personeelsschaarste in combinatie met de hoge eisen die we stellen aan de acute zorg. Beschikbaarheidsbekostiging, waar sommige partijen voor pleiten, gaat het personeelsprobleem niet oplossen. Integendeel, de administratieve problemen van splitsing van de bekostiging van de SEH en de rest van het ziekenhuis leidt af van het aanpakken van de daadwerkelijke knelpunten. Ik vind dat we terughoudend moeten zijn met zulke ingrijpende wijzigingen.

Zorgverzekeraars zijn er geen voorstander van om het acute zorglandschap te bevriezen. Meer dan ooit hebben we innovatie en regionaal maatwerk nodig om de uitdagingen van minder personeel en grotere zorgvraag aan te pakken.

Door: Georgette Fijneman, vicevoorzitter van Zorgverzekeraars Nederland en directievoorzitter van zorgverzekeraar Zilveren Kruis