Gelukkig stuurde staatssecretaris Karremans wel een andere brief, namelijk over een ‘Samenhangende preventiestrategie’, waarin hij aangeeft dat gezondheid in alle beleidsterreinen essentieel is. Zo noemt hij expliciet de samenhang tussen gezondheidsproblemen en gezondheidsachterstanden enerzijds en maatschappelijke achterstanden en ongezonde leefomstandigheden anderzijds.

Breder gezondheidsperspectief

Dit zou het begin kunnen zijn van een breder gezondheidsperspectief. Met beleid gebaseerd op de maatschappelijke factoren die iemands kansen op gezondheid of ziekte beïnvloeden, zoals werk, inkomen, opleiding, leefomgeving en toegang tot zorg. Kortom een collectieve en samenhangende aanpak als fundament voor een gezonde samenleving.

De brief bevat een aantal voorgenomen maatregelen met bijzondere aandacht voor gezonde voeding. Zoals aanvullende wettelijke maatregelen zodat gemeenten kunnen optreden tegen ongezond voedselaanbod op plekken waar veel kinderen komen. En de staatssecretaris wil hardere afspraken maken met de vijf grootste supermarkten over de verkoop van gezonde producten. Gelukkig wordt daarover binnenkort wél gedebatteerd, tijdens een debat over leefstijlpreventie. Hier staat ons rapport ‘Gezond in de bonus’ geagendeerd, waarin wij pleiten voor financiële prikkels die supermarkten die veel gezond voedsel verkopen belonen en degene die veel ongezond voedsel verkopen beboeten.

Verder dan monetaire winst

Daarnaast vraagt de staatssecretaris een adviescommissie een investeringsmodel voor preventie te ontwikkelen. De gedachte is dat preventie wellicht gefinancierd kan worden uit kostenbesparingen binnen een beleidsterrein. Ik zou de commissie willen aanmoedigen om ook de opbrengsten buiten het zorgdomein mee te wegen, in lijn met de voordelen die het CPB recent heeft benoemd. Zij geeft aan dat deze verder gaan dan monetaire winst: “Deze voordelen versterken de samenleving als geheel: een hogere levenskwaliteit, een hogere productiviteit en een actievere deelname aan sociale en economische activiteiten”.

Geen wondermiddel

Preventiebeleid is, in woorden van het CPB, vanuit economisch perspectief geen wondermiddel. De zorguitgaven worden namelijk niet zomaar lager, zoals vaak wordt beweerd. Geen economisch wondermiddel, maar wel het fundament voor een gezonde samenleving.

Op de valreep van dit schrijven is de reactie op ons advies uit 2023 toch nog verschenen, ook hierin zijn voorzichtig positieve signalen te lezen voor een collectieve en samenhangende aanpak. Dit alles verdient een doorwrocht debat, liefst eerder dan later. Want de tijd tikt weg en het fundament verdient versterking.

Door Jet Bussemaker, voorzitter van de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving en hoogleraar bij het LUMC en de Universiteit Leiden