Belangrijk is om vooraf in de raad goed met elkaar door te spreken wat voor kandidaat je zoekt. Waaraan moet hij of zij voldoen en wat vind je belangrijke eigenschappen? Voer hierover met elkaar de discussie. Wat is het plaatje waaraan je wilt toetsen of een kandidaat geschikt is of niet? Maak dat concreet.

Door dit goed aan te pakken, krijg je een sterk zoekproefiel waarmee je de juiste kandidaten kunt selecteren. Dat klinkt misschien als een open deur, maar ik zie dat dit in de praktijk vaak niet of onvoldoende gebeurt. Regelmatig plaatst men een standaard advertentie of zet men een functie uit zonder dat echt goed met elkaar af te stemmen. Vervolgens reageren personen die niet voldoen aan wat je zoekt en moet je dus kandidaten afwijzen. Zonde van ieders tijd en moeite. En de vraag is of de mensen die je écht zoekt wel reageren.

Bepaal – het liefst met meerdere stakeholders – goed welke kenmerken je zoekt in een kandidaat. Maak een heel concreet lijstje met de ‘must haves’ (als een kandidaat die niet bezit heeft het geen zin om in contact te komen) en de ‘nice to haves’ (wat is fijn als een kandidaat het inbrengt, maar zonder (al) deze ‘nice-to-haves’ kan het nog steeds een interessante kandidaat zijn). Dit met elkaar concretiseren, is een oefening die vaak verrassende inzichten oplevert en die deuren opent naar kandidaten bij wie je voorheen niet niet was gekomen en die juist meerwaarde kunnen brengen.

Evenwaardige match

Een ander belangrijk uitgangspunt is een evenwaardige match. Ik bedoel daarmee dat enerzijds een rvt een plek beschikbaar heeft en anderzijds dat de kandidaat van toegevoegde waarde wil zijn. Je bent gelijkwaardig aan elkaar, omdat beide partijen even belangrijk zijn voor een succesvolle match. Beide partijen moeten per slot van rekening instemmen om samen te gaan werken.

Opbrengst zoekopdracht

Door op een andere manier te zoeken, mensen objectief te vergelijken, goed op te halen wat hun krachten zijn en wat ze komen brengen, haal je al veel meer uit een zoekopdracht. Een voorbeeld: een aantal jaar geleden kregen we het quotum opgelegd dat 30 procent van de topposities in de zorg uit vrouwen moest bestaan. Door de kandidaten op een andere manier te zoeken en objectief te vergelijken, haalden we die 30 procent als vanzelf.

Kijk voorbij de standaardprofielen

Diversiteit gaat verder dan alleen demografische variabelen; het omvat ook diverse professionele achtergronden en levenservaring. Ik moedig aan om voorbij de standaardprofielen te kijken en juist mensen te betrekken die nieuwe inzichten en innovatieve ideeën kunnen inbrengen. Zo heb ik bijvoorbeeld een kandidaat uit de foodindustrie bij een rvc in de farmacie geplaatst en iemand uit de high tech in een rvc van de ggz. Als je goed weet wat je selectiecriteria zijn, is de logische volgende stap om in contact te komen met die gezochte kandidaten. Daarvoor adviseer ik om zowel binnen als buiten de geijkte vijvers te vissen. Het liefst zou je gericht de mensen uit die vijvers halen die voldoen aan je concrete lijst.

Deur open voor unusual suspect

Zodra je weet welke mensen de moeite waard zijn, ga je met hen in gesprek. Op papier klopt het, maar met wie zie je het in de praktijk ook zitten om samen te werken? Het leuke van zo’n aanpak is dat je als rvt automatisch meer openstaat voor mensen aan wie je niet had gedacht, simpelweg omdat je weet dat ze voldoen aan je zoekprofiel. Tegelijkertijd wordt een kandidaat benaderd om zijn of haar meerwaarde en past de organisatie in grote lijnen ook nog eens binnen zijn of haar wensenlijst. Daarmee is de basis voor iedereen goed en staat de deur naar een ‘unusual suspect’ in de raad open.

Blijf scherp kijken

Het is overigens een misverstand om te denken dat de huidige rvt-leden niet goed zouden zijn. Sterker, die kunnen waarschijnlijk veel meerwaarde brengen. Mogelijk ook bij een heel andere organisatie dan waar ze nu steeds terechtkomen. Mijn oproep is wel om scherp te kijken naar de meerwaarde die je als raad zoekt en vervolgens goed te kijken wie daar het beste bij past.

Door: Gerben van der Werf, NVTZ zoek+vind en Wtzatoezicht.nl