Op dit moment is er daar nog vaak een groot gebrek aan. De meeste mensen zijn immers gewend dat de overheid en zorgaanbieders hun zorg regelen. Zorgorganisaties worstelen dan ook om het eigenaarschap bij cliënten en hun sociale netwerken te vergroten en dat frustreert.

Vraag het aan de professionals bij een wijkteam, in de thuiszorg of in een woonvoorziening: zij zien familie en vrienden opgelucht reageren wanneer de zorg eindelijk wordt opgepakt of wordt overgenomen door een professional. Ze willen best eens meedenken, maar eigenaarschap tonen en een commitment aangaan is vaak een brug te ver. Het probleem is dat zorgprofessionals eigenaarschap niet aan mensen kunnen opleggen, mensen moeten het pakken. Wel hebben ze grote invloed, maar daarvoor moet de zorg fundamenteel anders worden georganiseerd.

Zorgprofessionals die het anders doen

Wat wij in Nederland nodig hebben, zijn organisaties die de zorg zo gaan organiseren dat cliënten en hun netwerk eigenaar zijn en blijven over de vragen en de oplossingen. Dat betekent dat de zorg zo wordt aangeboden dat mensen eerst zelf, dan met een eigen netwerk en daarna pas met professionals oplossingen organiseren. En dat kan, want de kracht van sociale netwerken is onvoorstelbaar groot.

Uit de praktijk

Vanuit Netwerkmakers, een organisatie die professionals traint om Netwerkgericht te werken, hebben wij in de praktijk ontdekt wat de kracht van sociale netwerken kan zijn. Door met diverse zorgorganisaties op de werkvloer te testen en te leren onderscheiden welke vaardigheden nodig zijn om te komen tot deze nieuwe manier van zorg. Daarbij hebben wij ook mogen zien wat er kan gebeuren als er eigenaarschap in sociale netwerken wordt opgepakt.

Zo zagen wij hoe een professional een netwerkgesprek organiseerde voor een ouder echtpaar dat maar twee keer per week buiten kwamen. In dit gesprek werd door het sociale netwerk een compleet weekprogramma georganiseerd met ontmoetingen, beweging en zorg. Wij hebben gezien hoe een eenzame wijkbewoner die door een chronische ziekte thuis zat weer buiten kwam, klusjes ging doen en ging sporten met buren. Dit kwam doordat een burennetwerk bij elkaar werd gebracht en meedacht. Ook zagen wij hoe een familienetwerk kan meedenken, ook als familieleden ver weg wonen. Door samen een netwerkplan te maken ontstonden er creatieve oplossingen, kwam iemand wekelijks langs om te helpen in de huishouding, maar nog belangrijker: de cliënt werd ook wekelijks voorgelezen uit zijn lievelingsboek.

Begin met zorgorganisatie

Om de zorg zo te organiseren hebben professionals de juiste sociale en netwerkvaardigheden te leren. Dit zijn vaardigheden waarmee ze mensen kunnen verbinden, netwerken kunnen vormen en ze kunnen activeren zodat zij eigenaarschap pakken. Hiermee kan iedere professional een verschil maken en meebouwen aan de zorg van de toekomst. Dan is de vraag: waar begin je als zorgorganisatie?

Ons advies is om te starten met meest gemotiveerde professionals die dit avontuur durven aan te gaan. Begin klein. Train en leer deze groep professionals de sociale en netwerkvaardigheden om netwerken te vormen en te laten meedenken zodat zij oplossingen kunnen organiseren. Leer de professionals bijvoorbeeld hoe je een netwerk uitnodigt, een netwerkgesprek voert en mensen activeert om mee te doen. Creëer daarbij ruimte om te oefenen en zo praktijkervaring op te doen. Dan gaat het enthousiasme voor deze nieuwe benadering vanzelf groeien.

Voordoen, samen doen, zelf doen

Als deze professionals de kennis en vaardigheden hebben om met sociale netwerken zorgvragen op te lossen, dan kunnen zij het hun collega’s voordoen en het samen doen. Zo leren de getrainde professionals hun collega’s de kneepjes van het vak. Laat hen samen oefenen om de kring rondom cliënten groter te maken, door meer mensen uit te nodigen, intakes samen te doen en netwerkgesprekken te voeren.

Het vormen van intervisie- of leergroepen van professionals, die elkaar scherp houden op deze taak en met elkaar successen en uitdagingen delen, is helpend om de nieuwe beweging duurzaam vorm te geven. Want je hebt elkaar nodig om steeds beter te leren hoe je eigenaarschap niet overneemt, maar laat waar het hoort te liggen.

Het mooie is: mensen die zich zo verbonden voelen met elkaar nemen van nature ook meer eigenaarschap over zorgvragen en de oplossingen. Bouw daarom mee, leer mensen te verbinden, activeer netwerken en durf de zorg anders te gaan organiseren.

Door Arnold Messelink, oprichter en trainer bij Netwerkmakers