De waarschuwing van Draghi is dat “we in de loop van de tijd onverbiddelijk minder welvarend, minder gelijkwaardig en minder veilig worden en als gevolg daarvan minder vrij zijn om ons lot te kiezen.” Deze ‘onverbiddelijkheid’ volgt als de Europese economie in de toekomst stagneert door een krimpende beroepsbevolking en een achterblijvende productiviteitsgroei. Om duurzame groei nieuw leven in te blazen, identificeert hij drie actiegebieden.

Loop de achterstand in innovatie in

Voor de economie als geheel geldt dat de productiviteit in de EU achterblijft bij de VS – of dit ook geldt voor de zorgsector is niet bekend. Zijn diagnose is wel toepasbaar voor de zorg.

Neem bijvoorbeeld de farmaceutische sector. Hoewel deze sector het wereldwijd nog steeds goed doet, worstelt de EU om haar positie te vestigen in producten met marktexclusiviteit als weesgeneesmiddelen en geneesmiddelen voor geavanceerde therapie. Deze achterstand komt door lagere uitgaven aan innovatie en een complex regelgevingskader.

En neem kunstmatige intelligentie (AI), met de belofte om zowel de kwaliteit van zorg als de efficiënte inzet van zorgmedewerkers te verbeteren. Naast investeringen die hiervoor nodig zijn wijst Draghi in dit verband expliciet op gezondheidsdata. Toegang tot gezondheidsgegevens is een van de voorwaarden voor de ontwikkeling van AI in de zorg, maar wordt beperkt door fragmentatie. In Europees verband wordt hiervoor de Europese ruimte voor gezondheidsgegevens (EHDS) ontwikkeld; op nationaal niveau wordt er in het kader van ‘Data voor gezondheid’ hard gewerkt om de toegang tot data goed en veilig te regelen.

Het is dus zaak om werk te maken van uniforme en eenvoudige regelgeving voor innovatieve bedrijven. Dit is niet alleen van groot belang voor de ontwikkeling en toepassing van AI in de zorg, maar neemt ook belemmeringen weg voor de verspreiding van innovaties in de zorg.

Verminder de CO2-uitstoot én bevorder de concurrentiekracht

Dit tweede actiepunt is sterk gericht op de industrie die schone – Draghi hanteert consequent de term ‘clean’ in plaats van ‘green’ – technologie ontwikkelt. Voor de gezondheidszorg geeft hij twee adviezen mee: hanteer strenge milieucriteria bij overheidsaanbestedingen en bevorder circulair gebruik van grondstoffen. Het circulair gebruik krijgt uitgebreid aandacht in de Green Deal Duurzame Zorg, strenge milieucriteria verdienen aandacht in een volgende ‘Clean Deal’.

Meer veiligheid en minder afhankelijkheden

Dit kan volgens Draghi worden gerealiseerd door meer productie en inkoop op EU-niveau. In plaats van medicijnen, medische technologie of telegeneeskunde goedkoop te importeren zullen deze producten en diensten in de EU moeten worden gemaakt. De keuze voor een second-best alternatief als grondstof in de productie van een medicijn (of een keuze voor een second-best medicijn) kan gepaard gaan met hogere kosten en een lagere kwaliteit. Gelukkig bevat het rapport ook nog een advies dat de kosten verlaagt: door meer gezamenlijk op te trekken als inkoper van kritieke grondstoffen, goederen of diensten kunnen lagere prijzen worden bedongen en komen medicijnen sneller beschikbaar voor Nederlandse patiënten.

Tot slot. In geen enkele van de ruim honderd adviezen grijpt Draghi naar het subsidie-instrument. De toon is omgekeerd: vermijd een inefficiënte subsidierace. Alle aandacht gaat uit naar het leggen van het goede fundament om te innoveren. Alleen op basis van een goede ordening en met een goede (internationale) samenwerking zullen financiële impulsen – in publieke én private innovatie– kunnen renderen en tot betere gezondheidszorg leiden.

Door: Albert van der Horst, Chief Economist VWS