In 2019 was de term ‘passende zorg’ mij geheel onbekend. Wel was ik een verpleegkundig specialist die graag verschil wilde maken voor mijn patiënten en hun families. Ik werd een van de initiatiefnemers in ons IC-team van een beweging die we nu in het Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis  ‘IC zonder muren’ noemen. Momenteel zou dit initiatief aan alle criteria van passende zorg voldoen.

Traditioneel wordt IC-zorg geleverd op een IC-unit met IC-bedden, voorzien van gespecialiseerde professionals en technische apparatuur. Maar de verschuiving in visie van overleven naar kwaliteit van overleven maakt dat zorg ook anders kan worden georganiseerd, bedacht ik indertijd samen met mijn collega’s.

IC-zorg buiten de IC

Wij zagen als zorgprofessionals de noodzaak van betere samenwerking tussen IC en verpleegafdelingen, om kritiek zieke patiënten betere zorg te bieden. Daar kwam de vraag bij: moet de volledige IC-zorg op een IC gebeuren? We weten dat een IC-omgeving risico geeft op onder andere een Post Intensive Care Syndroom (PICS), zowel voor patiënt als familieleden. Reden genoeg om kritisch te zijn. Daarbij komt dat deze zorg zeer kostbaar is, want niet oneindig op te schalen en duur. Het feit dat de IC-capaciteit steeds vaker onder druk staat, maakt veranderen nu noodzakelijk. Ook na COVID-19 komt het nog steeds voor dat een IC vol is.

‘IC zonder muren’ is geïnspireerd op een Australisch concept. Wij als zorgprofessionals schetsten een blauwdruk hoe dit concept ook in ons ziekenhuis zou kunnen functioneren. Dat werd het CIV-team: een team van IC-verpleegkundigen (CIV) die zorg voor kritiek zieke patiënten ondersteunen buiten de muren van de IC. Het inzetten van het CIV-team leidt tot verschuiving van IC-patiënten die nu met ondersteuning van dit team op een verpleegafdeling veilige zorg kunnen ontvangen. Daarnaast biedt dit team een flexibele schil om op te schalen in IC-capaciteit, een punt dat nu hoog op de politieke agenda wordt gezet.

Consequente langetermijnvisie

In Tilburg zijn we trots op deze ontwikkeling. Ze is niet meer weg te denken uit onze organisatie. De succesfactoren zijn voelbaar voor collega’s: betere zorg door samen te werken met het oog op betere kwaliteit van overleven voor patiënten en familieleden. Niet onbelangrijk, de cijfers spreken voor zich, een reductie van 40 procent in IC-ligduur ten opzichte van voor deze interventie. Een innovatie om te vieren en te delen!

De reductie in IC-ligdagen kent ook een keerzijde. Het huidige bekostigingssysteem, gebaseerd op ligdagen, maakt dat de bekostiging van de IC onder druk komt te staan. In Tilburg hebben we samen met onze preferente zorgverzekeraars deze prikkel in de contractering kunnen elimineren door meerjarenafspraken te maken. Maar deze afspraken – die zeker geen gemeengoed zijn in Nederland – zijn eindig en continuering vraagt om een consequente langetermijnvisie van alle partijen.

Nieuw perspectief

De inzet van flexibel IC-personeel en transmurale samenwerking lijkt een sleutel om anders te gaan werken en kijken naar IC-zorg en wellicht acute zorg in bredere zin. Om dit mogelijk te maken en op te schalen is een passende bekostiging noodzakelijk. Als we met elkaar zien dat p x q niet meer passend is, wat dan wel? Dit is niet alleen een oproep richting overheid en contractpartijen, maar ook een oproep om vooral door te gaan met goede voorbeelden, zodat steeds duidelijker wordt hoe zorg in de praktijk past. Want volgens mij is dat leidend en laat dat zien hoe we een financieel stelsel opnieuw kaders kunnen bieden. We komen alleen verder als we durven een nieuw perspectief te schetsen: hoe ziet ons zorgstelsel er in een ideale wereld uit?

Wij, een nieuwe generatie die zich de Jonge Zorg Gezanten noemt, wil hier de handschoen voor oppakken. Wij zien dat het anders moet en willen transformeren. We keep u posted!

Sabine op ’t Hoog is verpleegkundig specialist en werkt als voorzitter van het verpleegkundig stafbestuur en onderzoeker in het Elisabeth-Tweesteden Ziekenhuis in Tilburg.

Sabine maakt deel uit van het netwerk van Jonge Zorg Gezanten: een groep jonge professionals, op verschillende manieren in de zorg werkzaam, die actief willen bijdragen aan passende zorg. Meer weten over dit netwerk? Zie hier