Een tijdje terug speelde er thuis het een en ander en werd ik helemaal gek van berichtjes in de afdelingsgroep-app over openvallende diensten. Ik ben uit ‘zelfbescherming’ tijdelijk uit de groep gestapt. Werk en privé gescheiden houden is met zo’n constante prikkel onmogelijk.

Toen thuis de rust wederkeerde, voelde ik toch de druk om me weer aan te sluiten. Ik vind dat ik collegiaal moet zijn, de lasten moeten verdeeld worden. Toch? Maar hoe meer ik erover nadenk, hoe meer ik geneigd ben om te betwijfelen of ik in mijn vrije tijd met werk bezig moet zijn.

Zomerperiode

Met een normale bezetting is het al moeilijk om diensten rond te krijgen, het ziekteverzuim is namelijk hoog. Hoe gaan we dat dan doen in de aankomende zomerperiode, waarin er nog minder mensen werken? En net als ik me hier druk om maak, komt er weer een appje: als niemand de dienst ‘vrijwillig’ opvult, gaat men loten en wordt het een ‘werkopdracht’.

Dit bericht roept veel weerstand op. Niet alleen bij mij, maar ook bij collega’s. Mag dit wel, kan ik dit weigeren? De handen uit de mouwen, niet lullen maar poetsen. Collegialiteit is groot in de zorg. Naast dat we problemen graag samen of voor elkaar oplossen, willen we ook de patiënten niet in de steek laten.

Niet de norm

Terwijl we de rust bewaren, maken we ons eigenbelang ondergeschikt aan de zorg voor anderen. We springen in waar nodig, vullen gaten in roosters met diensten op vervelende uren. Tot het misgaat. Al met al leggen we onszelf vaak deze hoge druk op en helaas lijkt die liefde maar van één kant te komen. De werkgever heeft toch ook een inspanningsverplichting?! Een dienstopdracht moet een uitzondering zijn op de regel, geen norm.

Door het structurele personeelstekort stimuleren werkgevers parttimers om meer uren te werken en proberen ze fulltimers naar een 40-urige werkweek te bewegen. Daarbij lijkt het besef te ontbreken dat dit de werkdruk juist nog verder verhoogt. Tegelijkertijd wil men het aantal zzp’ers terugdringen. Dit terwijl die vaak broodnodig zijn om de gaten in de roosters op te vangen.

Een gegeven

Openstaande diensten dichten, is geen onvoorziene zaak of bijzonder geval, maar steeds meer een gegeven. Waar een werkgever structureel op dient in te spelen en waarbij het opleggen van dienstopdrachten op basis van de cao niet passend is.

Desalniettemin is er helaas ook een instemmingsverplichting van de werknemer. Die zal altijd een goede reden moeten hebben om iets niet te hoeven of te kunnen doen. Dat maakt eigenlijk dat je toch bijna nooit nee kunt zeggen.

Het zou goed zijn als iemand het lef heeft om een dienstopdracht in de zorg te laten toetsen door een rechter. Dan pas komt er duidelijkheid over de rechten van zorgprofessionals. Met het oog op de toenemende tekorten moet ook vrije tijd meegerekend en gewaarborgd worden. Want als we zo doorgaan wil niemand nog in de zorg werken.

Door: Margret Kortooms-Visser, specialistisch verpleegkundige in een algemeen ziekenhuis en zzp’er in de terminale thuiszorg.