Dat stelt de Amerikaanse kwaliteitsexpert Don Berwick in een interview dat ik met hem had voor Zorgvisie.

“Als de aandacht verslapt, ga je achteruit. Onveilige situaties komen helaas vaker voor, is mijn indruk. Waar we vooruitgang hadden geboekt, verliezen we terrein. Het tekort aan personeel maakt het er ook niet makkelijker op om veilige zorg te leveren. We hobbelen achteruit. Dus we moeten veiligheid weer op de agenda krijgen. Dat zal trouwens ook geld besparen.”

Obamacare

Het komt niet zo vaak voor dat je als journalist iemand spreekt die slechts ‘one handshake away’ was van voormalig president Obama van Amerika. Obama stelde Berwick in 2010 aan als hoofd van Medicaid en Medicare om zijn zorgwet te maken. Met Obamacare kregen uiteindelijk 22 miljoen Amerikanen extra een zorgverzekering. Berwick kijkt er nog steeds met voldoening op terug.

IHI en Quadruple Aim

Ook met de oprichting van het Institute for Healthcare Improvement (IHI) in Boston in 1991 heeft Berwick wereldwijd een enorme impact gehad op de gezondheidszorg. De IHI heeft de Plan-do-study-act-aanpak voor kwaliteitsverbetering helpen verspreiden in de gezondheidszorg; verbeterplannen maken, uitvoeren, resultaten observeren en daarvan leren. De Triple Aim – betere gezondheid, betere ervaren kwaliteit van zorg tegen minder kosten – komt ook de koker van de IHI; met aandacht voor het werkplezier van zorgverleners uitgebreid naar de Quadruple Aim.

Don Berwick

Bij mijn eerste interview met Berwick in Orlando in 2013 merkte ik dat hij in Amerika bijna de status van een popster had. Over de 500 meter van de grote zaal, waar hij zijn toespraak had gehouden voor het IHI National Forum, naar de interviewkamer deed hij ruim twintig minuten. Onderweg omringd door een menigte mensen die hem allemaal even wilden spreken of op de foto wilden. Het interview begon een half uur te laat, maar Berwick ging gelukkig wel een half uur langer door.

Werkplezier zorgverleners

De toespraak van Berwick, inmiddels 76 jaar, in Kopenhagen in mei, tijdens het IHI/BMJ-congres, is minder sprankelend dan ik gewend ben van hem. Ofschoon bij vlagen subtiel en en inspirerend contrasteert het enigszins met het interview, vandaag verschenen in Zorgvisie Magazine, dat ik een dag eerder met hem had. Daarin is hij haarscherp over hebzucht, passende zorg, onnodige bureaucratie en het verband tussen leiderschap en werkplezier van zorgverleners.

Safety II

Voorafgaand aan het interview was ik enigszins in verwarring gebracht door het boek Still not safe (een aanrader) van Robert Wears en Kathleen Sutcliffe. De auteurs stellen provocerend dat zijn sociale kwaliteitsbeweging IHI de plank op belangrijke onderdelen heeft misgeslagen. Tot mijn verrassing is hij het deels eens met de kritiek; bijvoorbeeld dat er te veel nadruk is gelegd op menselijke fouten in plaats manieren om medische schade te voorkomen. De weg vooruit, volgens Berwick, is het combineren van Patientsafety I (leren van fouten en calamiteiten) en Patientsafety II (leren van wat goed gaat).

Patiëntveiligheid en vrijblijvendheid

Dat patiëntveiligheid terrein terrein verliest, is verontrustend. Ofschoon Berwick in eerste instantie doelt op Amerika, kan ik mij niet onttrekken dat de situatie in Nederland veel anders is. Het landelijke VMS-veiligheidsprogramma had nog geleid tot halvering van de het aantal vermijdbare doden in de periode 2008-2012. Daarna werd patiëntveiligheid van de ziekenhuizen en sloop er hier en daar vrijblijvendheid in. De resultaten van het onderzoek naar vermijdbare medische schade (van Nivel en het Amsterdam Public health Research Institute) laten sinds 2012 vooral stagnatie zien.

Patiëntveiligheid als strategie

Onlangs hoorde ik een umc-voorzitter zeggen dat duurzaamheid en digitalisering van zorg meer prioriteit hebben dan veiligheid. Zullen de patiënten in dat ziekenhuis dat ook zo zien? Voor de meeste patiënten is veiligheid toch echt een topprioriteit. De boodschap van Berwick lijkt mij ook voor Nederlandse zorgbestuurders essentieel. Patiëntveiligheid moet terug als topprioriteit op de strategische agenda van zorgbestuurders en de minister van VWS.