Onze zorguitgaven bedragen circa 12 procent van het brutto binnenlands product (BBP), wat in een vergelijking met andere Westerse landen de top is. Daar staat tegenover dat we daarvan gemiddeld maar 1,5 procent uit eigen bijdrage betalen, wat juist weer het laagste percentage is. Tot vorig jaar bleven onze uitgaven ook gestaag stijgen, dus is er maatschappelijk gezien wel een noodzaak om daar iets aan te doen. Daarnaast willen we natuurlijk dat de zorg steeds beter wordt. Er kan ook steeds meer en dat is ook een belangrijke oorzaak van de kostenstijging.

Anders

Toch moeten we niet alleen kijken naar hoe we het beter of goedkoper kunnen doen. We kunnen het namelijk ook vaak anders organiseren dan we gewend zijn. En ‘anders’ is dan echt anders dan ‘beter’ of ‘goedkoper’. Zo is er op dit moment ook wat meer aandacht voor het verhogen van de kwaliteit van leven (Quality of Life) in plaats van het ‘beter maken’ van een patiënt. Niet alles is te repareren.

Point of care

Een nieuwe ontwikkeling die alles kan combineren is nu te vinden in het verleggen van het zogeheten ‘Point of Care’. Waar moet het gebeuren? In het ziekenhuis of ergens anders? Met nieuwe technologieën komen er in hoog tempo steeds meer mogelijkheden om verrichtingen buiten de ziekenhuismuren te laten plaatsvinden. Op dit moment is er apparatuur beschikbaar waarmee een groot aantal verrichtingen van een ziekenhuis ergens anders gedaan kunnen worden. Bijvoorbeeld bij de huisarts of het gezondheidscentrum in de wijk. Of bij de patiënt thuis. Voor bloedprikken is dat al zo vanzelfsprekend dat we er niet meer bij stil staan dat het vroeger heel anders ging. En dat geldt nu dus voor 10 tot 20 procent van de verrichtingen en dat percentage stijgt snel.

Polibezoeken

Uit een eigen case study naar gynaecologische polibezoeken bleek zelfs dat zo’n 90 procent van de polibezoeken niet in het ziekenhuis had hoeven gebeuren. Voor de Quality of Life van de desbetreffende kraamvrouw maakt dat nogal wat uit. Gewoon naar de huisarts in plaats van met een chauffeur (of bus) en je eerste kind naar het ziekenhuis. Soms was zelfs een huisbezoek mogelijk geweest. Daarbij hebben we het nu niet over een zelftest of geautomatiseerde diagnoses, want in deze case study worden de onderzoeken door een deskundige gedaan.

Gebouwen niet nodig

Vanuit dit voorbeeld kunnen ook de financiële gevolgen worden ingeschat. Een deel van de ziekenhuisgebouwen is niet meer nodig en de personele kosten kunnen ook serieus omlaag. De nieuwe apparatuur is dermate betaalbaar en eenvoudig te bedienen dat er veel Points of Care kunnen worden ingericht. De kosten dalen en de zorg wordt nog beter ook.

Niet eenvoudig

Wie wil dit nou niet, denk je dan misschien. In de praktijk blijkt dat toch niet zo eenvoudig te liggen. Er zijn in ieder geval wat aandachtspunten in het regelen van de financiering, maar in deze case study heeft het uiteraard ook aanzienlijke gevolgen voor de desbetreffende specialisten. Ook daarvoor moet voldoende aandacht zijn.

Risico’s

Wie zoiets belangrijks als onze gezondheidszorg echt anders wil inrichten roept wel een en ander over zich af. Lof en kritiek gaan dan hand in hand. Naast kansen zijn er natuurlijk ook risico’s dat er ongewenste effecten ontstaan. Het is daarom ook niet mijn bedoeling om zo maar allerlei nieuwe initiatieven op te zetten en de bestaande (goede) zorg zonder meer in te ruilen. Als je iets aanbiedt, moet je wel duidelijkheid hebben over de te behalen voordelen.

Facilitair bedrijf

Het is dus zaak om dit verder te onderzoeken. Een business case uitwerken kost wat tijd en geld, maar dan wordt wel duidelijk waar de kansen en de bedreigingen te vinden zijn. Hoe de bedreigingen omgezet kunnen worden in kansen en welke randvoorwaarden daarvoor nodig zijn wat betreft bijvoorbeeld opleiding, huisvesting, faciltiair bedrijf en ict.

Meer onderzoek

In een tijd waarin we de zorg anders moeten organiseren zijn er dus grote kansen. Onze verkenning van die kansen zag er erg positief uit. Dat geldt voor zowel de patiënt en zijn sociale omgeving als voor andere partijen, zoals het ziekenhuis, de huisarts en ook de specialist. Beter én goedkoper. Tijd om dit verder te onderzoeken.

Carel Wielinga is managing partner cure & care bij Hospitality Consultants