Praktijkvariatie is een gecompliceerd fenomeen, blijkt op het Zorgvisie-congres ‘Stop de verspilling’. Het heeft te maken met patiënten die steeds meer willen, artsen die meer kunnen en perverse prikkels in de bekostiging. Marc Berg van KPMG Plexus laat overtuigend zien dat er een verband is tussen het aantal zorgaanbieders in een regio en de omzet. In gebieden in Noord-Holland waar privéklinieken de concurrentie aangaan met ziekenhuizen is het aantal operaties aan spataderen een factor drie hoger dan elders. De klinieken zijn gericht op omzet, omdat ze de aanschaf van dure apparatuur terug moeten verdienen. De volumeprikkel in het bekostigingsstelsel is een belangrijke oorzaak voor praktijkvariatie.
Meer dan winstbejag
Maar dat is niet het hele verhaal. Er ligt niet altijd winstbejag aan ten grondslag. Dat stelt Wilco Peul, hoofd van de afdeling neurochirurgie in het LUMC. Hij vertelt dat specialisten in een maatschap samen een routine ontwikkelen om bij bepaalde diagnoses voor een bepaalde aanpak te kiezen. Ze hebben vaak geeneens in de gaten dat ze daarbij afwijken van de best practice.
Praktijkvariatie: kans op verbetering
Daarom is transparantie zo belangrijk. In eerste instantie reageren artsen vaak defensief als ze worden geconfronteerd met praktijkvariatie. ‘De cijfers kloppen niet.’ Maar die cijfers zijn gebaseerd op declaratiegegevens die de artsen zelf aanleveren. Als de cijfers niet kloppen, declareren ze niet goed. Als specialisten uit de loopgraven komen en zich verdiepen in de oorzaken achter de verschillen, kan er een zinvolle discussie ontstaan over wat de juiste medische behandeling is. Geen enkele arts wil toch overbodige zorg leveren? Cijfers over praktijkvariatie bieden een kans om de kwaliteit van zorg te verbeteren.
Het zal mij, na 2 jaar verdieping in de praktijkvariatie , niet gaan verbazen als over nog eens twee jaar zal blijken dat ; door vervuiling , actief verwijzen, sturende zorgverzekeraars, aan of afwezige zorgcapaciteit, adherentiegebied analyse, opbouw populatie , biassen en andere statische vertroebelingen nadere beschouwing van 52 miljoen declaratieregels ;van een significant verschil geen sprake is.
praktijkvariatie bestaat ook omdat aanbieders worden aangezet zich juist te onderscheiden. Met bvb ‘focusklinieken’. Aangespoord door de minister. En welke patient met bvb chronische pols/handpijn wil nu niet naar een pols/handkliniek? Het is juist deze dubbele moraal die het probleem veroorzaakt. Enerzijds terecht praktijkvariatie uitbannen zodat elke Nederlander voor hetzelfde probleem evidence based dezelfde zorg krijgt. Anderzijds de markttaal met focussen en onderscheiden middels marketing. Het is een probleem dat alleen opgelost kan worden met spelregels en toezicht, gelijktijdig van toepassing op de 3 deelmarkten van het stelsel. En in dezelfde richting.
Geen enkele journalist wil toch ‘nieuws maken’ (tegenstellingen vergroten zodat een onderwerp meer in het nieuws komt dan bij een genuanceerde weergave van de werkelijkheid)? Natuurlijk doen journalisten dat wel. Daar worden journalisten voor betaald. Het lijkt er zelf op dat Bart Kiers in dit artikel enkele essentiële gegevens weglaat zodat wij lezers meer verontwaardigd reageren. Zo bestaat praktijkvariatie bij gratie van het ontbreken van duidelijke best practices, en is het op voorhand niet duidelijk of de specialisten die meer doen dan gemiddeld niet eigenlijk de juiste hoeveelheid zorg leveren, en de rest te weinig.
Maar misschien produceren de specialisten wel meer zorg dan nodig en zijn ze eigenlijk niet anders dan journalisten.