Het ministerie van VWS verwacht dat door het lagere zorggebruik de nominale premie volgend jaar met 24 euro omlaag kan. De maatschappelijke en politieke druk om de premies meer te verlagen, is groot.

In een tijd waarin de koopkracht al een aantal jaren daalt, is een lastenverlichting zeer welkom. Verlaging van de nominale zorgpremie zou vooral goed zijn voor de koopkracht van de laagstbetaalden: voor hen neemt de maandelijkse premie immers een grotere hap uit het budget dan voor de hogere inkomens. Zorgverzekeraars doen er verstandig aan de roep uit de samenleving om de premies te verlagen niet te negeren.

Winst van 1,4 miljard

De gezamenlijke winst van de zorgverzekeraars bedroeg afgelopen jaar 1,4 miljard euro. Dat komt neer op ruim 100 euro per verzekerde per jaar. Naar verwachting zal de groei van de ziekenhuisuitgaven dit jaar lager uitvallen dan gedacht. Hierdoor zullen ook dit jaar de winsten van de zorgverzekeraars weer aanzienlijk zijn. De financiële reserves van de zorgverzekeraars zijn veel hoger dan door de Nederlandsche Bank wordt voorgeschreven. Er is daarom geen enkele reden voor de zorgverzekeraars om hun winsten te gebruiken de reserves nog verder te vergroten.

Meer reserves

De zorgverzekeraars zelf denken daar anders over. Zij vinden dat zij vanwege de grotere financiële risico’s die zij gaan lopen meer reserves moeten aanhouden. Deze gedachtegang is om twee redenen onjuist. Om te beginnen zijn de financiële risico’s die zorgverzekeraars lopen nog altijd zeer gering. Zorgverzekeraars lopen veel minder risico dan pensioen- of inkomensverzekeraars. Burgers zijn verplicht een zorgverzekering af te sluiten. Hierdoor is de omvang van de zorgverzekeringsmarkt vast en zeker. Het risicovereveningsysteem dempt verder de financiële risico’s en zorgt ervoor dat de verschillen in de nominale premies tussen verzekeraars beperkt blijven. Verzekerden kunnen slechts eenmaal per jaar van verzekeraar wisselen. De kans dat een zorgverzekeraar in de financiële problemen komt doordat het een groot marktaandeel verliest, is dus klein. Sterker nog, verlies van marktaandeel verhoogt de solvabiliteit van de zorgverzekeraars. Omdat verlies van marktaandeel zowel de inkomsten als de kosten vermindert, is de invloed op de winst gering. De reserves worden er niet door aangetast. Een geringer marktaandeel bij gelijkblijvende reserves leidt tot een hogere solvabiliteitsratio.

Beperkte risico’s

Aan de kostenkant zijn de risico’s voor de zorgverzekeraar ook beperkt. Het ondoorzichtige systeem van ziekenhuisdeclaraties – de dbc/dot’s – vergroot wel de onzekerheid over de omvang van de ziekenhuisuitgaven. Hier staat tegenover dat veel verzekeraars inmiddels overgestapt zijn op vormen van budgettering van ziekenhuisuitgaven. Hierdoor kunnen ze de risico’s voor een deel afwentelen op de ziekenhuizen. En als ze onverwacht met hoge kosten worden geconfronteerd, kunnen de zorgverzekeraars deze natuurlijk altijd het jaar erop weer afwentelen op de premiebetaler.

Geen vermogensbeheerders

Daarnaast vormen de grote financiële reserves van zorgverzekeraars eerder een risico dan een zekerheid. Zorgverzekeraars zijn geen vermogensbeheerders. De kennis over financiële markten en vermogensbeheer is bij zorgverzekeraars maar beperkt aanwezig. De zorgverzekeraars zouden lering moeten trekken uit de affaires met vermogensbeheer bij woningcorporaties. Op een ‘Vestia’ onder de zorgverzekeraars zit niemand te wachten.

Marktaandeel veroveren

In een competitieve markt worden winsten ingezet om marktaandeel op de concurrent te veroveren. Bij de invoering van de nieuwe Zorgverzekeringswet in 2006 hebben zorgverzekeraars dit ook gedaan. Dat dit de laatste jaren niet meer is gebeurd, is een teken van de geringe concurrentie op de zorgverzekeringsmarkt. Zal daar dit jaar verandering in komen?

Let op CZ

Voor het antwoord op deze vraag moeten we vooral op zorgverzekeraar CZ letten. CZ staat er van de zorgverzekeraars financieel het beste voor. CZ is waarschijnlijk ook het meest gevoelig voor de maatschappelijke roep om de premies te verlagen. Als CZ de premies verlaagt, zullen de andere zorgverzekeraars wel moeten volgen.

Wim Groot is hoogleraar gezondheidseconomie aan de Universiteit Maastricht. Henriette Maassen van den Brink is hoogleraar economie aan de Universiteit van Amsterdam en de Universiteit Maastricht.