Xander Koolman publiceerde op 8 december op Zorgvisie.nl een blog met de titel Zorgverzekeraar zet kwaliteit op de tweede plaats. Koolman werpt de vraag op of zorgverzekeraars hun inkoopmacht wel gebruiken om goede kwaliteit zorg tegen een scherpe prijs in te kopen. Hij trekt een vergelijking met andere markten. Markten waarin de winst slechts verschuift, namelijk van verkoper naar inkoper. Deze vergelijking gaat niet op voor de zorg(verzekerings)markt. Er is een cruciaal verschil. Als de inkoper aanstuurt op afroming van kosten – omdat er elders voldoende is ingekocht of omdat de kwaliteit niet goed of onduidelijk is – is het niet de inkoper die profiteert, maar degene voor wíe hij inkoopt, namelijk zijn verzekerden. Koolmans speculatie dat zorgverzekeraars die ‘winsten’ voor zichzelf houden, is pertinent onjuist.

Lastige opdracht

Als er minder wordt betaald, is van een ‘resterend deel’ dat voor de inkoper zou zijn überhaupt geen sprake. Het geld wordt simpelweg niet uitgegeven. Naast het feit dat dit prettig is voor de portemonnee van de individuele verzekerde, proberen zorgverzekeraars hiermee op maatschappelijk niveau een ombuiging in de zorgkosten te realiseren en de kwaliteit te verbeteren of op peil te houden. Een lastige opdracht. Want vergis u niet: de premie mag dan dalen, de zorgkosten stijgen nog steeds.

Zure opmerking

Een premiedaling terwijl zorgkosten stijgen, is inderdaad een effect van concurrentie tussen zorgverzekeraars, zoals Koolman ook stelt. Dat is ook een van de doelen van het nieuwe zorgstelsel. Concurrentie betekent dat er wat te kiezen valt en daar wordt de klant doorgaans alleen maar beter van. Koolman stelt echter dat de voordelen van scherpe zorginkoop pas bij de verzekerden terechtkomen wanneer zorgverzekeraars onderling moeten concurreren. ‘Want, ook zonder winstoogmerk geldt dat salarissen, leaseauto’s, personeelsbestand en kantoor altijd groter en mooier kunnen’, schrijft hij. Een nogal zure, ongefundeerde opmerking die blijk geeft van een groot wantrouwen.

Eigen gewin

Ik nodig Koolman graag uit eens bij ons langs te komen en te praten met de mensen die hier werken. CZ is in 1930 opgericht als Centraal Zïekenfonds. Wij zijn een zorgverzekeraar pur sang, we bieden geen andere verzekeringen aan. Welk bloed denkt hij dat er door onze aderen stroomt? Concurrentie draagt nog eens extra bij aan het scherp zijn op de eigen kosten. Bij CZ zijn de beheerskosten lager dan 4 procent op een omzet van bijna 8 miljard. We hebben 3,4 miljoen verzekerden en 2.462 fte. Een ongefundeerde uitspraak over eigen gewin vind ik schofferend en draagt volgens mij niet bij aan de discussie die hij eigenlijk wil voeren. Maar, dat is een aanname van mijn kant.

Kwaliteit

Koolman stelt dat net als in andere markten de zorgverzekeraars hun inkoopmacht waarschijnlijk vooral inzetten om kosten laag te houden. Investeringen in kwaliteit en toegankelijkheid zouden voorlopig minder kans maken. Ook hier loopt de vergelijking met andere markten spaak. In de zorg geldt doorgaans dat sturen op kwaliteit de kosten positief beïnvloedt. Denk aan heroperaties die niet hoeven worden uitgevoerd, omdat de chirurg in eerste instantie al goed werk leverde. Concentratie op specialismen levert daar zeer zeker een bijdrage aan. En dat is niet, zoals Koolman schrijft ‘onder het mom van kwaliteit’. Nee, dat is uitsluítend vanuit het oogpunt van kwaliteit.

Kijk- en luistergeld

Koolman geeft aan dat het verloren volume niet wordt hersteld. Maar concentratie betekent dat patiëntenstromen anders gaan lopen, daar wordt wel degelijk op ingekocht. En verloren volume hoeft niet altíjd te worden hersteld. Er wordt door een aantal perverse prikkels in het financieringssysteem soms te snel geopereerd. Soms is niet snijden of nog even aanzien veel beter voor de patiënt. Want, baat het niet, het schaadt altijd. CZ pleit daarom al langer voor de invoering van ‘kijk- en luistergeld’. Daar lijkt nu schot in te komen.

Radicale wijziging

Wij zijn zelf al even bezig. Zo zijn we met het Radboudumc een traject gestart waarin we juist meer betalen voor minder doen. Een radicale wijziging in de financiering die moet leiden tot een kwaliteitsimpuls in de zorg voor Parkinsonpatiënten. De nieuwe bekostiging op basis van uitkomsten vormt een krachtige prikkel om optimale gezondheidswinst te bereiken, met zo min mogelijk verrichtingen. Als dit een succes blijkt, zullen we proberen met meer ziekenhuizen en de eerstelijn dit soort afspraken te maken. Meneer Koolman, denkt u nog steeds dat zorgverzekeraars alleen maar inkopen om kosten te besparen voor eigen gewin?

Kritisch

Theo Langejan, bestuursvoorzitter van de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa), gaf bij de publicatie van het jaarrapport Stand van de Zorgmarkten onlangs aan dat zorgverzekeraars aanzienlijk succes boeken met de beheersing van de kosten zonder in te boeten op kwaliteit. Dat komt door de toename van hun macht, zei hij onomwonden. Er werd fel gereageerd op deze uitspraak. Macht is een woord met een negatieve connotatie, want gaat over regievoering en die ligt doorgaans bij één partij.
Toch moet er wel iets gebeuren om de zorgkosten te beteugelen en de kwaliteit te verbeteren. Zorgverzekeraars hebben daarin weliswaar de regie gekregen, maar de maatschappelijke verantwoordelijkheid van deze opdracht moeten en kunnen we allemaal voelen. Want het zorgstelsel, dat zijn wij allemaal. Ik ben ervan overtuigd dat dit nóg een onderscheidend punt is van onze zorgmarkt. Ik pleit daarom voor gedeelde regie waar mogelijk. Dit betekent niet dat het nergens meer zal schuren. We moeten kritisch zijn naar elkaar, maar wantrouwen en ongefundeerd speculeren is zo makkelijk en draagt niet bij aan verbetering. Laten we discussies voeren op inhoud, met respect voor elkaars rol.

Wim van der Meeren is bestuursvoorzitter van zorgverzekeraar CZ