Sinds 2009 is Spoedeisende geneeskunde een profiel erkend specialisme. In 2005 bleek de spoedzorg in Nederland onder de kwaliteitsnorm te zijn. Destijds zwaaide op de meeste Nederlandse SEH’s een verpleegkundige de scepter. Allerlei piepjonge dokters van diverse specialismen behandelden de patiënt voor hun ingangsklacht. De lamme vroeg de blinde in consult, de minst ervaren dokter aan het bed van de meest kritiek zieke patiënt. Dat dit niet alleen slecht is voor de doorlooptijd op een SEH, maar vooral ook voor de patiënt, behoeft verder geen uitleg. Er was behoefte aan een ervaren dokter die specialisme overstijgend kon denken en kritiek zieke patiënten kon opvangen. In navolging op internationale ontwikkelingen op gebied van ‘Emergency Medicine’ werd in Nederland begonnen met een opleiding tot SEH-arts, die leidde tot een profiel-erkend specialisme.

Erkenningsaanvraag

Fast forward 2020. Na dertien jaar te werken aan professionaliseren van het vakgebied en na de COVID pandemie, lijkt het moment daar: het indienen van een erkenningsaanvraag van spoedeisende geneeskunde als zelfstandig medisch specialisme. Achterliggende wens en gedachte van de beroepsvereniging; verdieping van de opleiding. Verder professionaliseren van het vakgebied. Samen met andere poortspecialismen. De situatie zoals in Nederland is niet dezelfde zoals die van de Angelsaksiche landen. Zo nuchter en realistisch zijn Nederlandse SEH-artsen wel.

In de zomer 2022 bleek volgens het College Geneeskundige specialismen (CGS) dat Spoedeisende geneeskunde geen maatschappelijke relevantie zou hebben. Daarnaast bestaat overlap met andere specialismen. Het laatste argument vormt ons bestaansrecht. De relevantie werd recht gezet door de maatschappij zelf; meer dan 200 reacties. Op 8 Maart 2023 kon het CGS weinig anders dan concluderen dat Spoedeisende geneeskunde een erkend medisch specialisme moet worden. Feest. Of toch niet? Er is nog een minister en een harde kern van poortspecialismen die het hier oneens mee zijn. Hier komt samenwerking in het geding.

De huidige situatie

Er liggen uitdagende vraagstukken in de spoedzorg op dit moment. Een overbelaste eerste lijn komt tot uiting op een SEH. Veel aandacht voor crowding en het noodzakelijk sluiten van SEH’s. Veel patiënten, met een anderhalve lijn-zorgvraag kunnen elders worden opgevangen. Wegens gebrek aan dit soort faciliteiten komen zij alsnog naar de SEH. Het enorme aanbod aan ouderen met complexe problematiek waar de thuissituatie onhoudbaar is geworden. Agressie en escalatie op een SEH. Het enorme structurele probleem met de wachtlijsten in de GGZ. Deze patiënten moeten in crisissituaties ergens naar toe. Slechts enkele van meer deze uitdagingen op dit moment op Nederlandse SEH’s.

1+1=3

SEH-artsen denken anders. Op een SEH sluiten we levensbedreigende aandoeningen uit. Dit doen we door gebruik van snelle bed side-testen en echografie. We stellen geen diagnose, we sluiten uit. Moet de patiënt nu geopereerd worden? Nu opgenomen en behandeld worden in het ziekenhuis? Een SEH is geen 24/7 diagnostisch centrum voor huisartsen- en polikliniekpatiënten. Dit is wel een hardnekkige perceptie die bij een aantal specialismen blijft bestaan. Hiermee direct ook het probleem van uitsluitend chirurgen en acute internisten op een SEH. Zij worden opgeleid om een diagnose te stellen. Een essentieel ander uitgangspunt. Zij hebben vaardigheden op peil te houden: chirurgische skills, poli draaien, MDO. Deze specialisten beginnen hun opleiding met de gedachte te gaan werken in hun specialisme en zijn zes jaar (en soms zelfs langer) getraind voor deze vaardigheden.

Nu er een enorme vijver blijkt te zijn aan jonge klare chirurgen en internisten en een tekort aan SEH-artsen is de rekensom 1+1+3. De chirurg en internist kunnen net zo goed een SEH draaien. Zowel voor de jonge klaren als voor de Spoedzorg is dit een redenatie die volledig mank gaat. Immers, SEH-artsen hebben een andere denkwijze en andere vaardigheden. Tijdens drie jaar opleiding doen we meer dan APLS, ALS en ATLS. We dragen verantwoordelijkheid voor alle pathologie die 365/24/7 op een SEH binnenkomt. Beheersen vaardigheden voor het opvangen en differentiëren van kritieke zieke patiënten van alle specialismen. Op een SEH presenteren patiënten zich niet met een diagnose op het voorhoofd. Doen alsof is terug naar de situatie in 2005.

Samenwerken

Bij de inleiding schreef ik dat samenwerken neerkomt op het gemeenschappelijk belang; in dit geval de (toekomstige) kwaliteit van spoedzorg centraal stellen. Afspraken maken over rollen, kaders en bevoegdheden. Waar dit niet lukt gaat energie zitten in de onderlinge relaties: de onderstroom. Exact wat zich nu uitvergroot voordoet op het gebied van Spoedzorg. Er wordt gestreden om macht en invloed. Eigen belangen en agendapunten. Alle energie in deze bewegingen, kan niet besteed worden aan het gemeenschappelijk doel. Het is kinderlijk eenvoudig hoe samenwerking eruit zou moeten zien. De praktijk is vele malen weerbarstiger.

Hoe ziet de toekomst van Spoedzorg er dan wel uit?

Huidige problematiek in de Spoedzorg kunnen SEH-artsen uitsluitend het hoofd bieden door samen te werken met de acute keten en alle andere medisch specialisten. De rol van de SEH-arts sluit helemaal geen samenwerking uit, in tegendeel. Frequent en veelvuldig overleg met specialisten, graag. Betrokkenheid van specialisten en snelle dispositie van patiënten zorgt voor een belangrijke verbetering in uitstroom. SEH-artsen zijn geen chirurgen, internisten, neurologen, kinderartsen of anesthesisten. Medisch specialisten zijn geen SEH-artsen met aanvullende cursussen. Deze specialismen naast elkaar laten bestaan; aandacht en energie besteden aan het gemeenschappelijk belang; de uitdagingen in de spoedzorg het hoofd bieden, dat leidt tot daadwerkelijk resultaat. En daarmee veiligstellen van de uitdagingen in de acute zorg.

Door: Anne-Marie de Vries-van Dijen, SEH-arts knmg, Mediator MfN, Vakgroep en maatschap begeleiding