De zorg, en de acute zorg al helemaal, is geen markt. Dit komt naar voren in het advies van de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS). Waar een traditionele markt stuurt op prijs en kwaliteit, komt bij de acute zorg de derde pijler toegankelijkheid om de hoek kijken. En deze staat op gespannen voet met de andere twee. Het advies van de RVS was al af toen de coronacrisis uitbrak. En leek het theoretische advies in eerste instantie door de realiteit van de crisis ingehaald te worden, het bevestigde juist de aannames. ‘Betaalbaarheid was in de coronacrisis geen issue en ook de kwaliteit was in de regel behoorlijk op orde’, zegt Jan Kremer, voorzitter van de RVS-commissie in Zorgvisie magazine, nr. 5. ‘De focus lag volledig op de toegankelijkheid, de opnamecapaciteit van ziekenhuizen’.

Einde aan de marktwerking

Met de focus op toegankelijkheid van zorg in de afgelopen maanden, komt er definitief een einde aan de marktwerking in de medisch-specialistische zorg. Gaat u maar na: ziekenhuizen hebben zich massaal op de bestrijding van covid-19 gestort. Ze hebben alle niet-noodzakelijke handelingen laten vallen. Omzetten en extra kosten werden gegarandeerd door de zorgverzekeraars. Ook in het akkoord dat begin juli gesloten werd tussen aanbieders en zorgverzekeraars, beloven zij dat er bijgesprongen zal worden wanneer een ziekenhuis in financiële problemen komt.
Via extrahandenvoordezorg.nl gingen 20.000 mensen tijdelijk aan de slag in de zorg om een steentje bij te dragen. Personeel werd actief uitgeleend, zelfs door zelfstandige behandelcentra. Lovenswaardig, maar geen marktdenken.

Samenwerking ziekenhuizen

De coördinatie van de crisisbestrijding werd met militaire precisie geleid vanuit het Erasmus mc in Rotterdam. De verdeling van covid-patiënten over de ic-bedden in Nederland vond centraal plaats op basis van real time capaciteitsdata.
En nu, in de nasleep en ter voorbereiding op het najaar en een eventuele tweede golf, wordt actief gekeken naar een verdeling tussen ziekenhuizen die covid behandelen en ziekenhuizen die de reguliere zorg draaiende houden. In Zorgvisie magazine nr. 5 doet OLVG-voorman Maurice van den Bosch de oproep dat ziekenhuizen onderling data moeten delen. Iets waar tien jaar geleden door de toenmalige NMA nog een stokje voor gestoken werd.

Herijking zorgstelsel

De contourennota, waarin de plannen voor een herijking van het zorgstelsel gepresenteerd worden, is verschoven naar dit najaar. Scheidend minister Martin van Rijn heeft laten weten dat het nog te vroeg is voor ‘een integrale visie op de organisatie van het medisch zorglandschap na covid-19’, maar hij verzekert ons dat de bewindslieden van VWS er waar mogelijk al de eerste lessen van de coronacrisis in opnemen. Ik neem aan dat marktwerking daar geen onderdeel meer van is.