CDA en Christen Unie willen ook de stapeling van eigen bijdragen voor mensen met chronische aandoeningen terugdringen. Die bestaan binnen de Wet langdurige zorg, de Jeugdwet en de Wmo naast het eigen risico in de Zorgverzekeringswet. De kosten voor een chronisch zieke met een complexe zorgvraag kunnen daarmee oplopen tot ruim 6200 euro per jaar. Dit blijkt uit een steekproef van Spierziekten Nederland in 2016. Van 409 respondenten maakten 367 in het jaar daarvoor het eigen risico helemaal op. En 194 schaften op eigen kosten hulpmiddelen en zorg aan voor een bedrag van gemiddeld 2183 euro. 72 respondenten hadden daarnaast kosten voor woningaanpassing, auto en vervoer voor een bedrag van 3515 euro. Ten slotte betaalden 27 van hen ook nog eens eigen bijdragen voor hulpmiddelen onder de genoemde wetten van gemiddeld 191 euro voor bijvoorbeeld orthopedisch schoeisel. Gemiddeld betaalde deze laatste groep in 2015 dus 375 + 2.183 + 3.515 + 191 = 6.264 euro uit eigen zak. De meeste partijen besteden geen aandacht aan dit probleem. Vergeten? Niet opgemerkt? Niet belangrijk genoeg?

Argumenten voor en tegen
Er bestaan volgens mij drie argumenten voor eigen betalingen in de zorg: 1. Zij remmen de zorgvraag af 2. Ze passen bij eigen verantwoordelijkheid van de burger 3. De zorgkosten kunnen groeien zonder dat deze groei meetelt als collectieve last. Er zijn ook drie argumenten tegen: 1. Eigen betalingen leiden tot zorgmijding 2. Eigen betalingen betekenen een beslag op het besteedbaar inkomen van burgers. Dit is relatief groter voor mensen met een laag inkomen. 3. Als een eigen risico eenmaal is gebruikt, ontbreekt een rem op zorggebruik. VVD en PvdA kwamen in 2012 bij de formatie van de thans zittende regering tot een compromis: een inkomensafhankelijke nominale premie. Kennelijk was dat toen voor de VVD bespreekbaar. Massamedia onder aanvoering van De Telegraaf liepen storm tegen dit voornemen. Het werd het eerste punt dat de prille coalitie introk. Anno 2017, rept geen enkele partij over deze optie die een moderne versie was van het prachtige, goed functionerende IZA-model.
Een overzichtstudie uit 2011 van tientallen onderzoeken laat zien dat eigen betalingen op het moment dat een patiënt zorg vraagt, leidt tot verlaging van zorgkosten. Uit drie andere recente studies van wereldwijd gepubliceerde onderzoeken blijkt dat deze betalingen leiden tot zorgmijding bij ernstige gezondheidsklachten. De uitkomsten van de eerste en de drie laatste studies zijn niet met elkaar in tegenspraak: eigen betalingen leiden tot én minder kosten én zorgmijding.

Betaling middels abonnementstarief
Nederland kan het eigen risico afschaffen, indien het tegelijk een andere oplossing introduceert voor kostenverlaging. Die is voorhanden en heet betaling (niet op basis van verrichtingen maar) op basis van kenmerken van de bediende populatie. Dit houdt in dat professionals en hun organisaties worden betaald op basis van kenmerken van hun populatie. Die bestaat al in de vorm van een abonnementstarief bij huisartsen. Deze laatste ontvangen een bedrag per jaar ongeacht het aantal malen dat een patiënt op het spreekuur komt. Betaling van ziekenhuizen en geestelijke gezondheidszorginstellingen met een abonnementstarief komt thans voor in de USA onder de Affordable Care Act. Van zo’n abonnementstarief gaat een remmende werking uit op de kostenontwikkeling zo leren goede voorbeelden van deze Accountable Care Organizations.

Sluit een overeenkomst
Dat na de verkiezingen het eigen risico van 385 euro en de stapeling van eigen bijdragen gaan verdwijnen, is niet waarschijnlijk. Daarvoor is geen Kamermeerderheid te vinden. Immers, alleen SP, PvdA, GroenLinks en PVV willen het eigen risico afschaffen. En alleen het CDA en de Christen Unie zijn, volgens de programma’s, tegen die stapeling. Het terugdringen van betalingen per verrichting van zorgverleners en hun organisaties komt in geen van de vergeleken negen programma’s naar voren. Is dat te nieuw? Te wild? Leeft dat niet voldoende onder de bevolking?
Politiek is omgaan met macht, compromissen sluiten en goed uitleggen wat je daarbij hebt weggegeven. Een aanzienlijke reductie van het eigen risico en van de stapeling van eigen bijdragen is haalbaar. Daarover zouden de linkse partijen, PVV, CDA, 50PLUS en CU een overeenkomst kunnen sluiten. De linkse partijen, PVV, CDA en CU zouden hierop in moeten gaan onder het motto: een half ei is beter dan een lege dop. En als die zeven partijen dan toch om de tafel zitten, laat men dan meteen eens kijken of professionals en zorgorganisaties vaker per kenmerk van de bediende populatie zijn te betalen. 

Dit is de derde aflevering van een serie columns van Guus Schrijvers over de hoofdstukken gezondheidspolitiek in verkiezingsprogramma’s van negen politieke partijen. Lees ook de eerste aflevering. De tweede aflevering ging over de rol van de zorgverzekeraars.