Door invoering van de Wkkgz zullen de Kwaliteitswet Zorginstellingen en de Wet klachtrecht cliënten zorgsector (Wkcz) verdwijnen. Veel artikelen uit die wetten komen gewoon terug in de Wkkgz. De Eerste Kamer-fracties – waaronder die van de regeringspartijen – vragen zich daarom af of de nieuwe wet wel nodig is. De Inspectie voor de Gezondheidszorg, de Raad van State en de Raad voor de Volksgezondheid en Zorg zijn bovendien van mening dat het klachtrecht reeds goed geborgd is, aldus deze fracties. Behoorlijk fundamentele kritiek.

Volgens het wetsvoorstel biedt een zorgaanbieder ‘goede zorg’ aan. Is dat hetzelfde als ‘verantwoorde zorg’ (wet BIG) en ‘zorg van een goed hulpverlener’ (WGBO)? Ook de reikwijdte van de wet is onduidelijk. Geldt deze ook voor thuiszorg, mantelzorg en zorg door vrijwilligers, bijvoorbeeld in een hospice?

Incidenten melden

De Wkkgz verplicht een zorgaanbieder een incidentenregistratie bij te houden. Als medewerkers het risico lopen dat zij kunnen worden afgerekend op incidenten waarbij zij betrokken waren, zal de bereidheid om te melden afnemen. Daar lijkt de wetgever wel aan te hebben gedacht. De manier waarop krijgt echter kritiek van de Eerste Kamerleden. Zo kunnen de gegevens uit de incidentregistratie voor strafrechtelijk bewijs worden gebruikt indien zij redelijkerwijs niet op een andere manier kunnen worden verkregen. Volgens de Luchtvaartwet kunnen gegevens uit incidentenregistraties alleen gebruikt worden in strafrechtelijke procedures ingeval van grove nalatigheid of opzet en alleen na toetsing door de rechter-commissaris. Dit punt is al vaker gemaakt en het blijft onduidelijk waarom de minister de Luchtvaartwet op dit punt niet volgt.

Nabestaanden informeren

De cliënt of zijn nabestaanden moeten volgens de Wkkgz onverwijld worden geïnformeerd over aard en toedracht van een incident dat merkbare gevolgen heeft of kan hebben voor de cliënt. Niet iedereen zit erop te wachten dat zijn partner, ouders, kinderen, broers en zussen worden geïnformeerd over een incident en dus over de zorg die hij of zij heeft gekregen. Zorgverleners mogen nabestaanden volgens de huidige jurisprudentie niet zomaar informatie verstrekken over de cliënt, dus ook niet over aard en de toedracht van een incident. Dat mag alleen als de cliënt daar bij leven toestemming voor heeft gegeven, als die toestemming kan worden verondersteld of ingeval van een conflict van plichten. Of dat zo is, moet van geval tot geval worden bekeken. Naar mijn mening sluit de Wkkgz op dit punt niet aan bij de bestaande jurisprudentie.

Klachten en geschillen

Het wetsvoorstel biedt geen wettelijke basis meer voor een klachtencommissie zoals die er nu wel is op grond van de Wkcz. Wel moeten zorgaanbieders klachten binnen zes weken of, als uitvoeriger onderzoek nodig is, binnen tien weken schriftelijk beoordelen. Ook moeten zorgaanbieders zich aansluiten bij een externe geschilleninstantie die onder meer claims kan beoordelen tot een waarde van 25.000 euro.

De Eerste Kamerleden zijn vrijwel allemaal van mening dat niet elke klacht een schriftelijk oordeel nodig heeft. Soms volstaat een goed gesprek. Ik vraag mij bovendien af hoe het wetsvoorstel zich verhoudt tot het wetsvoorstel inzake mediation. Dat wetsvoorstel stelt immers regels om het gebruik van mediation ter voorkoming van juridische procedures te bevorderen. Ook in de zorg wordt een geschil regelmatig door mediation opgelost.

Moet deze regelgeving omtrent klachten en geschillen ook gelden voor kleinere zorgaanbieders? Zij zijn mogelijk niet in staat klachten binnen zes weken af te handelen, zeker niet gezien de regeldruk waaronder veel zorgaanbieders toch al gebukt gaan.

Kritiek

Het belangrijkste punt van kritiek is de verplichting van de zorgaanbieder om zich aan te sluiten bij een externe geschillencommissie. Dat is in strijd met artikel 6 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, aldus een groot aantal Eerste Kamerleden. Het is een grondrecht van een ieder om zich tot de gewone, openbare rechter te mogen wenden. De Wkkgz zou in juli van dit jaar in werking treden. Die termijn word waarschijnlijk niet gehaald. En gezien de fundamentele kritiek van de Eerste Kamer sluit ik niet uit dat van uitstel afstel komt.

Simona Tiems, advocaat gezondheidsrecht bij Legaltree