Dat de slagboom voor de Wet langdurige zorg (Wlz) vaker dicht blijft, valt het CIZ niet kwalijk te nemen. Het CIZ voert alleen maar uit wat van VWS moet. Het is landelijk beleid om ouderen langer thuis te laten wonen. Op zich begrijpelijk, want internationaal gezien lopen de uitgaven voor de intramurale ouderenzorg in Nederland uit de pas met vergelijkbare landen in Noordwest-Europa. Er wonen in Nederland in vergelijking met andere Europese landen veel ouderen in instellingen. Onder het AWBZ-regime is Nederland lange tijd erg soepel geweest met de toelating tot verzorgingshuizen.

Zorgvraag niet zwaar genoeg
Maar schieten we nu niet te ver door, vroeg ik mij af naar aanleiding van een persoonlijke ervaring. Een familielid van mij, halverwege de tachtig, woont nog steeds zelfstandig thuis. Dat wilde ze ook graag, maar nu vindt ze zelf dat het niet meer gaat. Ze heeft COPD en soms heeft ze ernstig ademtekort. Buiten kantoortijden belt ze 1-1-2. De ambulance komt dan voorrijden en ze wordt enkele dagen opgenomen. In het ziekenhuis worden enkele foto’s genomen van hart en longen. Na circa een week gaat ze weer naar huis. Onlangs had ze een beroerte. Om daarvan te herstellen gaat ze waarschijnlijk eerst naar een verpleeghuis voor revalidatiezorg. Zelf vindt ze dat thuis wonen nu niet meer gaat, hoe graag ze dat ook zou willen. Maar of het CIZ daarmee instemt, dat valt nog maar te bezien. Tot nu toe was haar zorgvraag niet zwaar genoeg.

Alarmknop
In een zorgstelsel met drie regimes – naast de Wlz, zijn dat de Zorgverzekeringswet en de Wmo – schuurt het altijd op de grenzen. Met de vervanging van de AWBZ door de Wlz zijn er sterke signalen dat het CIZ steeds strenger indiceert. In de AWBZ bracht de indicatiesteller de zorgvraag in kaart en op basis daarvan kreeg men een zorgzwaartepakket (zzp) toegewezen. Vanaf zzp 4 had men toegang tot de intramurale zorg. Tegenwoordig kijkt het CIZ naar twee zaken: is er permanent toezicht nodig en/of moet er 24/7 zorg in de buurt zijn. Vooral dat laatste criterium leidt tot onduidelijkheid. Iemand die in een rolstoel zit, op een alarm kan drukken in geval van nood en zonder gevaar enige tijd op hulp kan wachten, heeft geen toegang tot de Wlz. De Tweede Kamer wil dat niet, zo bleek in een Kamerdebat.

Verkapte bezuiniging
Als het CIZ inderdaad strenger indiceert, dan is dat een verkapte bezuiniging. Voor de staatssecretaris van VWS is het natuurlijk prettig als er geen overschrijdingen zijn op de Wlz. Maar wat schieten we er als samenleving mee op als de uitgaven elders omhooggaan? Voor zorgvragers is het frustrerend als ze van het kastje naar de muur worden gestuurd en na een afwijzing door het CIZ opnieuw het indicatiecircus moeten ondergaan bij zorgverzekeraars of gemeenten. Schrijnend wordt het als mensen niet de zorg krijgen die ze nodig hebben, zoals bij jonge kinderen met een meervoudige handicap.