‘Dat de Rijksoverheid een deel van haar ict-projecten niet op orde heeft, is een feit’ Daarmee begint de tijdelijke ict-commissie uit de Tweede Kamer, ook wel de commissie-Elias genoemd haar advies. Een lijvig advies van bijna 200 pagina’s is taaie kost, maar in de tien vaststellingen van de commissie staat geen woord Frans: de verantwoording- en besluitvormingstructuur is zeer gebrekkig, er is onvoldoende inzicht in kosten en baten, de kennis schiet tekort, de aanbestedingsprojecten bevatten perverse prikkels, het contractmanagement is onprofessioneel en het ontbreekt de Rijksoverheid aan lerend vermogen. Als klap op de vuurpijl geven de commissieleden zichzelf ook nog een standje: ‘de politiek beseft het niet, maar ict is overal’. Zo zeg.

Het is knap dat de commissie-Elias na zulke abominabele rapportcijfers voor de Rijksoverheid op zowel kennis, vlijt en gedrag, haar 34 aanbevelingen begint met ‘zorg voor meer centrale aansturing van het ict-beleid van de Rijksoverheid. Diep vallen en dan weer als Rijksoverheid, wel nu met een centrale minister opnieuw beginnen.

Bij screening van het advies viel mij op dat de vraag niet onderzocht, noch beantwoord is of de Rijksoverheid überhaupt al deze ict-verantwoordelijkheid heeft, en zo ja op welke terreinen en in welke rol. Of de vraag waarom doet de Rijkoverheid iets, wat is de bedoeling, voor wie, wie hebben er belang bij, wat hebben zij van de overheid nodig om het voor elkaar te krijgen en wat moet de overheid op het gebied van wet- en regelgeving doen vanwege het algemeen belang, de rechtszekerheid, privacy, veiligheid et cetera die erbij komen kijken.

Input veldpartijen

In het advies heb ik de input, de beleving van de veldpartijen (bedrijfsleven, zorg, onderwijs, vervoerders) niet of niet helder terug kunnen vinden. Ondanks de aanbeveling ‘zorg voor draagvlak bij de eindgebruikers’, bekruipt mij werkelijk het gevoel dat de commissie met haar liberale voorganger Elias alles tot ‘des overheids’ bombardeert. Alsof de Rijksoverheid als Atlas de hele ict-wereld kan dragen. Alsof onze hele digitale snelweg van pinpas tot internetbankieren en webshops, van smartphone tot smart tv, van google tot facebook, twitter, Apple en in the cloud er zijn dankzij de overheid. Maar is niet juist het punt dat de overheid te veel naar zich toetrekt. Dat ze dat als morele verplichting ziet vanwege het algemene belang dat je overal wel aan kunt verbinden. Maar waarom wel een grote broek aantrekken bij de ov-pas, een van de zes ict-casussen in het rapport, en niet indertijd bij de ontwikkeling en introductie van de pinpas waarbij het algemeen belang eigenlijk groter is.

Epd-debacle

Als we in de 819 pagina’s tellende bijlage van Policy Research Corporation bij het advies de gang van zaken rond het elektronisch patiëntendossier (epd) lezen dan wordt het duidelijk: zeven jaar na het startsein in 2002 en 349 miljoen verder hebben de veldpartijen het stokje over genomen. Hoort u er nog wel eens iets van? Was dat niet het Landelijk Schakelpunt?
Bijna twee jaar geleden schreef ik een column in Zorgvisie met de titel het Kattenpatiënten Dossier, over mijn digitale ervaringen qua diagnose, behandelplan en facturering met mijn doodzieke kat. Ik ervoer het als armoedig dat ik over mijn kat meer informatie heb en krijg, meer inzicht in zijn dossier dan over mijzelf als patiënt. En ik haalde ervaringen aan uit 2003 (ja een jaar later dan de start van het epd-debacle) waarin een netwerk van aanbieders van huisarts tot ziekenhuis en verpleeghuis in Boston een patiëntgericht elektronisch dossier beschikbaar had. Patiënten konden daar al gewoon zelf inloggen, hun gegevens inzien en ophalen, contact leggen met de artsen en verpleegkundigen enzovoort. Toen ik laatst bij een vriend hoorde dat zijn dochter werkt in Memorial Sloan Kettering (MSK) Cancer Center googleden we het om te zien wat voor instituut het precies was. Als eerste zagen we op de homepage ‘My MSKA: a private, personalized online link to Memorial Sloan Kettering that you can use to securely access information on care at any time’. Dingen waar wij nog steeds van dromen en blijkbaar wel kunnen in de Verenigde Staten, een land waar schending van privacy en onveiligheid in de ict zo’n beetje het zwaarst weegt in de wereld.

Cliënten- en patiëntenportalen

Ik mis dan ook een 35e aanbeveling in het advies van de commissie-Elias: ‘Ga gewoon na of er elders in de wereld iets is wat werkt en wees dan niet het wijste jongetje van de klas die het net weer anders en beter wil doen’. Gelukkig zie ik steeds meer zorginstellingen die het er niet bij laten zitten. Rivas bouwt een online patiëntenportaal en De Viersprong gaat de cliënt ook digitaal toegang geven tot zijn portaal. En in de hal van het Maxima Medisch Centrum trof ik een foldertje aan voor ‘Veilig toegang tot uw persoonlijk digitaal patiëntendossier Mijn MMC’.
Ach ja, die Rijksoverheid. Leuk bezig, maar wij gaan er niet op wachten. That’s the spirit. Goed voorbeeld doet volgen.

Hetti Willemse

www.publicarea.nl

www.zorgvisite.nl