Op de Nederlandse thuiszorg moet flink worden bezuinigd. Althans, dat vindt de coalitie achter het kabinet-Rutte II en dus blijkbaar de meerderheid van de Nederlandse bevolking. De vraag is hoe wij erin slagen deze kosten te beheersen. Welk mechanisme gaat ervoor zorgen dat de kosten per cliënt dalen. Geen simpele vraag want de natuurwet van een vergrijzende samenleving is nou eenmaal dat de behoefte aan thuiszorg in absolute zin zal toenemen, zeker als zorgvragende ouderen langer blijven thuiswonen, een doel dat dit kabinet tegelijkertijd wil bereiken.

Onafhankelijke indicatiesteller
Nou zijn er momenteel grofweg twee scholen die diametraal tegenovergestelde oplossingen voorstaan. De eerste school geeft de regie aan de burger die zorg nodig heeft. Een onafhankelijke indicatiesteller bepaalt de noodzakelijke hoeveelheid zorg – in termen van geld of uren – die passen bij de situatie van de cliënt. Deze bepaalt vervolgens zelf wat er met deze middelen gebeurt. Het interessante van deze oplossing is dat de burger zelf aan het stuur zit van zijn zorgbudget en er dus geen andere partijen tussen hoeven te zitten zoals een zorgverzekeraar of een zorgkantoor. Een efficiënte oplossing die ook in buurland Duitsland wordt toegepast.

Wijkverpleegkundige en team
De tweede school geeft de regie niet aan de cliënt maar aan de wijkverpleegkundige. Deze is met een team verantwoordelijk voor de ondersteuning van kwetsbare ouderen in de wijk. Dit team heeft een bepaalde capaciteit in termen van uren van verpleegkundigen en verzorgenden. Niet een onafhankelijke instantie maar de wijkverpleegkundige bepaalt wat nodig is en verdeelt de haar ter beschikking staande capaciteit over de burgers in de wijk die zorg nodig hebben. Zo ging het vroeger al bij de lokale kruisverenigingen. En ditzelfde mechanisme wordt momenteel ook weer toegepast in de Nederlandse ziekenhuizen waar immers de capaciteit aan medisch specialistische zorg is gebudgetteerd.

Objectief versus subjectief
In het eerstgenoemde systeem is sprake van een recht, dat op geobjectiveerde gronden wordt toegekend. In het laatstgenoemde systeem is sprake van de subjectieve beoordeling van de poortwachter in de wijk, de keuze van de wijkverpleegkundige die het moet doen met een zeker budget. Welk systeem gaat Nederland nu helpen om de kosten van de thuiszorg te beperken? Hoe gaan we de toenemende schaarste verdelen? Mijn voorkeur gaat uit naar het eerste systeem maar de logica wijst ontegenzeggelijk naar het tweede. De reden hiervoor is simpel. Een onafhankelijke indicatiesteller zal met een groeiende populatie van zorgvragers een autonome groei van zorg veroorzaken. Iedereen heeft immers recht op zorg in dit systeem. Als de kosten zodoende uit de klauwen lopen kan alleen de politiek ingrijpen door de rechten op zorg in te perken. Maar dit correctiemechanisme werkt niet omdat keer op keer blijkt dat politici deze boodschap niet willen verkopen.
Als wij in Nederland de collectieve uitgaven van thuiszorg willen beheersen ondanks de demografische groei van het aantal zorgvragers dan is er maar één sluitende methode: de verpleegkundige in de wijk weer aan het stuur zetten en haar de schaarse publieke middelen laten verdelen.