Kritiek en pluimen vielen CZ ten deel toen de zorgverzekeraar onlangs de voor bepaalde ingrepen door ziekenhuizen berekende prijzen publiek maakte. Goed voor de door – bijna – iedereen gewenste transparantie, maar tegelijkertijd beperkt in scope en impact. Want wat zeggen de cijfers van één zorgverzekeraar over een beperkt aantal ingrepen als anderen (nog) niet meedoen en niet van alle behandelingen de prijzen worden gepubliceerd? Waarom maakt publicatie van de tarieven van behandelingen geen onderdeel uit van de door de overheid gepropageerde gestroomlijnde transparantie in de zorg? Hoe vernieuwend de actie van CZ ook is, het torpedeert de ambitie van de minister om te komen tot ‘gestroomlijnde’ transparantie. Want door deze solistische actie kan een stortvloed aan informatiebronnen ontstaan, met voor de patiënt onvoldoende zicht op de kwaliteit van data en met onnodige (juridische) risico’s voor de initiatiefnemers.

Bos en bomen
De tendens naar méér transparantie is onherroepelijk en past in de maatschappelijke trend die veel verder gaat dan de medische sector. Maar met de publicaties van overheidsinstituten, de ranglijstjes van patiëntenverenigingen, Zorgkaart Nederland en andere initiatieven ontstaat het risico van het spreekwoordelijke bos en de bomen.

Patiënten gebruiken deze bronnen veel en hechten er grote waarde aan. Maar de uitgangspunten van de diverse bronnen verschillen. Dat moeten patiënten zich terdege beseffen en de verschillen in soorten informatie en de kwaliteit ervan kunnen wegen. Afstemming en uniformering van de uitgangspunten is daarvoor dringend gewenst. Daarom heeft het ministerie van VWS in het ‘jaar van de transparantie’ – maart 2015 tot maart 2016 – Kiesbeter.nl een belangrijke rol gegeven als publieksvriendelijke entree voor medisch consumenten als het gaat om inzicht in de zorgkwaliteit. Er is echter meer nodig.

Stroomlijning van de transparantie
Inzage in de kosten van een behandeling was een van de pijlers van het jaar van de transparantie, maar kreeg tot voor kort weinig aandacht. De CZ-actie heeft dat veranderd, maar als solo-actie is het daadwerkelijke effect beperkt. Dat andere zorgverzekeraars het initiatief overnemen zal van beperkte waarde blijken als zij daarvoor steeds hun eigen wiel uitvinden. Waarom heeft het Zorginstituut geen centrale rol gekregen en wordt Kiesbeter.nl niet ingezet?

Als we toe willen naar maximale transparantie – als onderbouwing van een nieuw machtsevenwicht tussen behandelaar en patiënt zoals de minister wil – is het noodzakelijk dat er meer uniformiteit ontstaat over uitgangspunten, criteria en de manier van publiceren.

Juridische risico’s
Meer en betere coördinatie is ook nodig om de juridische risico’s af te dekken. Want hoe zit het met de aansprakelijkheid voor onjuiste of onvolledige gegevens, hoe wordt voorkomen dat concurrentieregels worden overtreden, welke eisen stellen we aan de privacy? Vragen die bestuurders en beleidsmakers gezamenlijk moeten beantwoorden en waarvoor een centrale, coördinerende functie dringend noodzakelijk is. Laat daarom alle partijen die betrokken zijn bij het jaar van de transparantie dit oppakken. Nog dít jaar.

Thari van den Berg is advocate ondernemingsrecht bij Holland van Gijzen