In ons land wordt onderscheid gemaakt tussen de generalistische basis-ggz (GB-ggz ) en specialistische ggz (S-ggz). Heel kort door de bocht vinden in de GB-ggz vooral kortdurende behandelingen plaats voor minder complexe problematiek. Voor de S-ggz geldt het omgekeerde. In de praktijk betekent dit dat de zorgverzekeraar circa twaalf sessies (750 minuten) in de GB-ggz vergoedt per jaar. Iedere zorgverzekeraar heeft daarnaast nog eigen regels. Van de ene mag zo nodig een extra behandeltraject mag plaatsvinden, mits de patiënt een nieuwe hulpvraag heeft met dus een nieuwe diagnose. Een andere hanteert de visie dat de cliënt in dat geval te complex is voor de GB-ggz en doorverwezen moet worden naar de S-ggz. Kies je er toch voor om door te behandelen, dan blijft de betaling steken bij het maximumaantal sessies (of minuten, in termen van de verzekeraars).
Het is goed dat zorgverzekeraars grenzen stellen. Het dwingt de behandelaar om kritisch te blijven kijken naar het herstelproces en weerhoudt hem ervan ‘door te blijven kletsen’. Het onderscheid tussen complex en niet-complex is echter niet altijd even duidelijk, zeker niet bij aanvang van de therapie. Soms kan iemand na 5 sessies weer verder, soms blijkt er meer aan de hand maar kan de behandeling prima voortgezet worden in de GB-ggz. Alleen is er dan wel wat meer tijd nodig.

Vereiste registraties voor specialistische ggz

Om een eigen praktijk te kunnen starten voor psychologische behandelingen die vergoed worden door de verzekeraar, moet je ten minste een registratie voor GZ-psycholoog hebben behaald, een postdoctorale studie van twee jaar. Met de daarop volgende registraties Psychotherapeut en Klinisch Psycholoog (studies van respectievelijk 3 en 4 jaar) mag je in je eigen praktijk ook S-ggz aanbieden.
Binnen grotere praktijken of instellingen worden vele specialistische behandelingen ook uitgevoerd door GZ-psychologen – ik vermoed ook door basispsychologen – onder supervisie van een psychotherapeut of klinisch psycholoog. Die laatste is dan de zogenoemde regiebehandelaar. Dit is binnen praktijken of instellingen toegestaan maar tussen praktijken onderling niet (of slechts voor 20 procent van de behandeling). Ook hier wringt het systeem.
Behalve genoemde ‘grote’ registraties kan je je als therapeut verder bekwamen in je vak met behulp van ‘kleinere’ registraties, zoals cognitief gedragstherapeut, schematherapeut of EMDR-therapeut. Allemaal registraties voor veelgebruikte en wetenschappelijk onderbouwde therapiemethodes. De meeste vrijgevestigde GZ-psychologen die ik ken, zijn zeer ervaren en bekwame therapeuten die allemaal veel tijd, geld en energie steken in hun professionalisering. Verzekeraars zouden hier meer naar moeten kijken in plaats van zich blind te staren op een registratie tot Psychotherapeut of Klinisch Psycholoog.

Suggesties voor gedeeltelijke oplossing wachttijdenprobleem

Laat ik duidelijk zijn: het onderscheid tussen GB-ggz en S-ggz is absoluut gerechtvaardigd en een groot deel van de wachtlijsten bestaat uit mensen met zeer ernstige problematiek die niet binnen mijn praktijkprofiel zouden passen. Toch denk ik dat het wachttijdenprobleem deels opgelost zou kunnen worden door:

1. Het maximumaantal betaalde sessies binnen een behandeltraject in de GB-ggz te verhogen naar bijvoorbeeld twintig. Mijn ervaring is dat met dit aantal therapie-technisch al veel meer mogelijk is, waardoor het aantal verwijzingen naar S- ggz zal afnemen.
2. Samenwerking tussen praktijken toestaan, zodat een GZ-psycholoog van de ene praktijk specialistische behandelingen kan uitvoeren onder supervisie van een klinisch psycholoog of psychotherapeut van een andere praktijk.

Jenet van Lubek werkt als GZ-psycholoog met eigen praktijk