Het is uit persoonlijke overtuiging dat Hendrik Roozen 8 jaar geleden het initiatief nam een woonomgeving te realiseren waar het bieden van zorg tot in de laatste levensfasen mogelijk zou zijn. Roozen, directeur van de Brabantse projectontwikkelaar Roozen & Hoppe,  zag hoe in zijn naaste omgeving mensen van elkaar werden gescheiden omdat een van hen een zorgbehoefte ontwikkelde. ‘Mensen die 50 jaar waren samen geweest en in deze laatste fase van hun leven niet meer samen mochten blijven.’

Laurens van Rij, eerder gekroond tot jongste hoteldirecteur van Nederland, was toe aan een volgende uitdaging en kreeg, toen nog 29, van Roozen de opdracht met de bril van een hotelier naar de zorg te kijken. Uitdaging was onder meer de vraag in hoeverre logistieke processen anders zouden moeten lopen dan in de horeca. Tegelijkertijd moest voorop blijven staan dat prettig wonen uitgangspunt was. Van Rij: ‘Het realiseren van een goed leef- en woonconcept met lagere kosten dan men in de zorg gewend is, stond voorop. Met veiligheid en zekerheid als noodzakelijke randvoorwaarden. Zodra het nodig is, moet het mogelijk zijn een woning aan te passen aan mantelzorg en professionele verzorging.’

Huidige generatie 65-plussers

De huidige generatie 65-plussers is heel goed in staat om aan te geven hoe zij oud wil worden, zegt Van Rij, nu directeur van de zorgprojecten van de Leyhoeve. De locatie in Tilburg gaat op 1 januari open. In Groningen staat een volgende locatie gepland. Om erachter te komen waaraan de woningen moesten voldoen, plande de organisatie interviews met zo’n 2000 ouderen  in de regio Tilburg. Van Rij: ‘Diepte-interviews die ongeveer twee uur in beslag namen.’

Met de daaruit opgedane kennis werden twee proefappartementen ontworpen waarna 200 stellen werden uitgenodigd om te vertellen wat ze ervan vonden. Mensen kwamen er ook proefslapen. Ze konden er 24 uur verblijven zonder een beroep te doen op de aanwezige zorgmedewerkers.

Van Rij: ‘We wilden weten wat we vergeten waren. De appartementen zijn zo ingericht dat mantelzorgers op alle mogelijke manieren gefaciliteerd worden. De infrastructuur in de appartementen kan op een simpele manier aanpast worden als de zorgbehoefte van de bewoner daarom vraagt. Zorgmedewerkers waren in de proefopstelling stand-by, maar alleen voor nood.’

Verbeterpunten

Uit het experiment kwamen 169 verbeterpunten. Van Rij: “Dat vonden we een heel boeiende uitkomst; dat we ondanks de voorbereiding toch nog veel konden verbeteren in het aanvankelijke concept.”

Van Rij: ‘Als in december de eerste locatie klaar is, hebben we er negen jaar over gedaan. We werken momenteel met tien mensen bijna dag en nacht om het voor elkaar te krijgen. Dat kan alleen maar als je veel passie hebt voor wat je doet.’

De reguliere appartementen zijn zo gebouwd dat mensen er tot de laatste dag samen kunnen blijven wonen. Doordat de appartementen de mantelzorgers zullen faciliteren, zullen bijna alle ziektebeelden die geen zware gedragsstorende kenmerken hebben, weinig moeilijkheden opleveren, legt Roozen uit.

Intelligente valdetectie

Domotica, dwaaldetectie, voorzieningen voor een oproepsysteem, alles is er om zo lang mogelijk zelfstandig te kunnen blijven wonen. Camera’s zijn in ieder geval uit den boze. Roozen: ‘We kunnen sensoren activeren die zorgen voor intelligente valdetectie, waardoor camera’s niet nodig zijn.’ De appartementsoppervlakten zijn zo flexibel dat een oppervlakte van 120 m2 ook naar de helft kan worden teruggebracht en vice versa.

Een goed ingericht gebouw betekent minder beroep op medewerkers. Maar een gebouw kan nog zo fantastisch in elkaar zitten; als er wat schort aan de wijze waarop medewerkers zorgen voor sfeer en zorg, gaat het niet lukken, zeggen beiden.

Momenteel is de organisatie druk met het opleiden van circa 150 medewerkers. Ongeveer 85 medewerkers zullen zorg verlenen aan de mensen in de 85 zorgsuites. Nog eens 50 medewerkers zijn er voor het restaurant, de facilitaire dienst en thuiszorg voor de 200 reguliere appartementen.

Specifiek onderwijs

Bij de opleiding van de medewerkers is de lokale ROC betrokken. 80 procent van de opleiding is onderwijs in reguliere zorgconcepten, 20 procent van de opleiding is specifiek op de Leyhoeve gericht onderwijs. Van Rij: ‘Hospitality, bejegening en andere gedragsaspecten, maar ook het herkennen van gedrag dat voorstadia van dementie voorspelt en hoe je daar als medewerker mee kunt omgaan, zijn allemaal onderdeel van de opleiding.’

Te weinig aandacht voor de mensen om wie het gaat en te veel protocollen; dat is kort samengevat waar medewerkers in veel zorginstellingen tegenaanlopen. De Leyhoeve introduceert daarom bij de 85 zorgsuites de ‘huismoeder’. Van Rij: ‘We richten ons voor deze functie speciaal op herintreders. Vrouwen die straks met een eigen budget de grote leefkeuken bij de 85- zorgsuites zullen bemoederen. Mensen met weliswaar een havo-denkniveau, maar opererend van het hart. Die vroeger bijvoorbeeld in de zorg hebben gewerkt en nu toe zijn aan een nieuwe uitdaging. Maar we zijn ook geïnteresseerd in mensen van buiten de zorg.’

Nauwelijks transparant

De huismoeders moeten in staat zijn om te beoordelen wanneer verpleegkundige hulp noodzakelijk is. ‘Zij zijn erop gericht om zelfredzaamheid in stand te houden of te bevorderen De invulling van de dag, de sfeer en de aankleding van de leefkeukens. Maar ook het contact met naasten.’

De huidige zorginstellingen zijn nauwelijks transparant in de wijze waarop de kwaliteit door de bewoners beleefd wordt, zegt Van Rij. ‘Daarin gaan wij verandering brengen. Iedere bewoner en bezoeker heeft straks een inlogcode waarmee op 5 facetten een beoordeling achtergelaten kan worden. Permanent is straks op de homepage van de website een score te zien die aangeeft hoe onze bewoners over de Leyhoeve denken. Een beetje als op de site van Booking.com. Volledig transparant dus.’

En dan zijn er nog de regels. Met een beroep op het experiment Regelarme Zorg gaat de Leyhoeve alle 468 regels waarmee het te maken heeft, toetsen aan het uitgangspunt dat de bewoner er aantoonbaar door wordt beschermd dan wel de zorgverlener wordt ondersteund. Van Rij: ‘Sommige van die regels zijn regelrecht strijdig met andere regels. Wij willen aantonen dat we goede zorg en begeleiding kunnen bieden zonder dat we al die regels nodig hebben.’

Wetenschappelijke borging

Bovendien streeft de organisatie wetenschappelijke borging daarvan na. Een leerstoel aan de Universiteit van Tilburg gaat vijf jaar lang monitoren wat het effect is van regelarme zorg op de Leyhoeve.

Ondertussen zijn voor alle reguliere appartementen de huurcontracten getekend. Hoewel het oorspronkelijke plan was om deze appartementen voor de helft te verhuren aan mensen die in aanmerking komen voor huursubsidie, hebben zij zich niet gemeld, vertelt Van Rij. ‘We hebben in het Brabants Dagblad zelfs een artikel gehad waarin we voor mensen in een sociale huurwoning uit de doeken deden dat het financieel ook voor hen haalbaar is. Maar zij hebben zich niet gemeld.’

De gemiddelde leeftijd van de 200 toekomstige huurders is 68 jaar oud. De oudste is 92 en de jongste is 52. Eigenlijk is de minimumleeftijd 55, maar een partner die jonger is, is vanzelfsprekend welkom. Er zijn door de toekomstige bewoners al verschillende clubjes gevormd; onder meer een wijnclub en een fietsclub. Die vormen onder meer de sociale pijlers straks, naast het bruine café, het restaurant en de fitness, die ook deel uitmaken van de Leyhoeve.