Op 15 december 2015 nam het UMC Groningen het Ommelander Ziekenhuis in Scheemda over. Een paar weken geleden deed het Erasmus MC iets soortgelijks met het Admiraal De Ruiter Ziekenhuis in Goes. Elders voeren umc’s actief overleg met kleinere ziekenhuizen in hun regio. Dat gaat dan over herverdeling van acute zorg en oncologische zorg.

Vanwaar deze nieuwe, regionale activiteit van de umc’s? Ik heb er enkele verklaringen voor.

1. Zorgverzekeraars kopen minder routinezorg in bij de umc’s en meer complexe zorg. Geleidelijk krijgen de umc’s vaker patiënten doorgestuurd van andere kleinere ziekenhuizen. Wel nu, dan is een overname van Ommelander Ziekenhuis en ADRZ aantrekkelijk. Die gaan dan verwijzen naar het ‘hoofdkwartier’.
2. De umc’s voelen zich verantwoordelijk voor de beschikbare zorg in dunbevolkte gebieden. Dat is nobel en past in de missie van de umc’s en de andere grote ziekenhuizen. Een handreiking aan kleinere ziekenhuizen door overname of uitruil van taken is onder deze verklaring te scharen.
3. Umc’s hebben grotere patiëntenseries nodig om internationaal mee te blijven doen in medisch onderzoek. Zonder economische groei moeten ze – cynisch gesproken – dus af van routine-ingrepen in eigen huis. Dan bieden kleine ziekenhuizen uitkomst.
4. Umc’s hebben veel opleidingstaken. Al die mensen-in-opleiding kunnen zij niet allemaal in eigen huis opleiden. Regionale ziekenhuizen moeten die taken dan ook overnemen. Dan is het zaak regionaal actief te worden.

Drie modellen
In de academische wereld bestaan drie modellen voor umc’s die regionaal willen. Het eerste model: in Boston werkt de Harvard Medical School samen met vijf grote gerenommeerde ziekenhuizen. Geen van de vijf staat centraal. De Cleveland Clinic in de Amerikaanse staat Illinois werkt volgens het tweede model. Het centrale academische ziekenhuis bouwde sinds 1980 een netwerk van kleine ziekenhuizen om zich heen op. Het grootste probleem was het ontwerp van transmurale zorgpaden tussen de periferie en de main campus ondersteund door een gemeenschappelijk ict-systeem. Het derde model bestaat in Engeland waar een gehele regio het predicaat Universitair Medisch verwerft: want medisch onderzoek betreft ook het werk van huisartsen, ggd’en en de ggz.

Van umc naar universitair medische regio’s
Er bestaan belemmeringen die het regionaal gaan van umc’s afremmen. Het verdienmodel klopt niet. De dbc/dot’s van de complexe ingrepen zijn veelal te laag en die van de routinezorg te hoog. Als zorgverzekeraars minder routinezorg inkopen bij de umc’s, gaan zij verlies lijden. Ook al zijn de salarissen voor specialisten bij de umc’s lager dan bij perifere ziekenhuizen. Een andere belemmering is van juridische aard. De umc’s mogen wettelijk niet een te groot marktaandeel krijgen in hun regio’s, ook al leidt dat kwaliteitsverhoging en kostenverlaging. De bestuursvoorzitter van het UMC Groningen wees al op dit probleem op Zorgvisie.  
De derde belemmering heeft te maken met de cultuur binnen instellingen. In de grote umc’s heerst nogal eens een ambtelijke cultuur die slecht mengt met de gemoedelijke cultuur van kleine ziekenhuizen.

Ondanks deze belemmeringen neemt de belangstelling van umc’s voor de eigen regio toe. Maar het zal nog jaren duren voordat Harvardse of Clevelandse modellen zijn ingevoerd.

Guus Schrijvers