Deze nieuwe bekostigingsstructuur heeft geleid tot misverstanden. Mede doordat de veranderingen voor de huisartsenzorg pas heel laat in 2014 duidelijk werden. Daar hebben alle partijen hinder van ondervonden. Gelukkig hebben, ondanks alle strubbelingen, op veel plaatsen zorgverzekeraars en huisartsen elkaar weten te vinden. Op dit moment is de contractering met de zorggroepen en de huisartsen vrijwel rond. We willen een situatie zoals in 2014 voorkomen en eerder met elkaar in gesprek gaan over de contractering voor 2016.

Nieuw bekostigingsmodel

Het nieuwe bekostigingsmodel is gebaseerd op afspraken die alle partijen in de eerstelijnszorg met elkaar hebben gemaakt om de zorg dicht bij de mensen te organiseren, de kwaliteit van de zorg te verbeteren en de zorg betaalbaar te houden. Onderdeel van de afspraken is om meer te sturen op uitkomsten van zorg. Het is de rol van de zorgverzekeraars om te sturen op gezondheidswinst en doelmatigheid. De bekostiging is een middel om te sturen op doelmatige zorg. Het bekostigingsmodel bestaat uit drie segmenten. In segment 1 zit de bekostiging van inschrijftarief en consulten. Segment 2 bevat de programmatische ketenzorg: zorg voor mensen met chronische aandoeningen zoals diabetes, COPD en CVRM. Segment 3 is voor de beloning van uitkomsten van zorg. De ontwikkeling is dat meer mensen worden opgenomen in programmatische zorg en dat de omvang van segment 3 zal toenemen.

Eerste stappen in belonen uitkomsten zorg

Tot nu toe was er geen verschil in beloning tussen huisartsen: iedere huisarts kreeg hetzelfde, ongeacht of de een zijn werk beter doet dan de ander. Dit jaar worden de eerste kleine stappen gezet richting het belonen van uitkomsten van zorg. Ongeveer 5 procent van de beloning komt uit segment 3. Zo worden huisartsen die doelmatig geneesmiddelen voorschrijven (bijvoorbeeld meer generiek) meer beloond dan hun collega-huisartsen die dat niet doen. Zij voorkomen onnodige kosten in de farmaceutische zorg. Ook verschillen in service en bereikbaarheid van goede huisartsenzorg krijgen een plaats in de beloningsstructuur. Huisartsen die bijvoorbeeld avond- of weekendspreekuren houden, worden daarvoor extra beloond. Er zijn meer veranderingen. Een aantal verrichtingen wordt niet meer per stuk betaald, bijvoorbeeld plaatsing van een spiraaltje. Daarvan wordt verondersteld dat het bij de basiszorg hoort van een huisarts. De vergoeding daarvan wordt, naast het consult, betaald uit het inschrijftarief dat dit jaar is verhoogd. Er gaat geen cent minder naar de huisartsenzorg, integendeel er is 2,5 procent extra budget beschikbaar.

Kleine chirurgische verrichtingen horen bij de basiszorg van een huisartsenpraktijk. Zo kunnen patiënten in de eerste lijn blijven in plaats van naar de duurdere tweede lijn te hoeven. Als het resultaat daarvan is dat diezelfde verrichtingen niet meer in het ziekenhuis gedaan worden, moet de huisarts die dat voor elkaar krijgt meer beloond worden dan de huisarts die dat maar met mate lukt. Om dit te beoordelen wordt een link gelegd tussen ziekenhuizen waar weinig eenvoudige verrichtingen gedeclareerd worden en de huisartsenpraktijken die dat werk hebben overgenomen.

Werken aan indicatoren

Om te kunnen sturen op uitkomsten van zorg zijn indicatoren nodig. Samen met het NHG werken zorgverzekeraars aan het benoemen van indicatoren voor uitkomsten van zorg. Voor 2016 werken zorgverzekeraars in een werkgroep onder leiding van NHG samen met huisartsen aan de ontwikkeling van indicatoren op het gebied van diagnostiek en verwijzen. Denk aan het percentage patiënten waarvoor diagnostiek wordt aangevraagd en het aantal diagnostische verrichtingen per laboratorium order. Zinnig en zuinig diagnostiek aanvragen is een kerntaak binnen de huisartsenzorg.

Versterking eerstelijnszorg

Het sturen op uitkomsten van zorg, de zorg dichter bij de mensen organiseren en de zorg betaalbaar houden, vraagt om versterking van de eerste lijn en om substitutie vanuit de tweede lijn naar de eerste lijn. Daarvoor is in de periode 2015-2017 jaarlijks 2,5 procent extra budget beschikbaar (in totaal is het budget in 2015 2,7 miljard euro). Hier bovenop kunnen extra middelen ingezet worden als het ons samen lukt om zorg te verplaatsen vanuit het ziekenhuis naar de eerste lijn.

Mooie voorbeelden

Er zijn nu al mooie voorbeelden van toenadering tussen huisartsen en zorgverzekeraars. Zij zijn met elkaar in gesprek gegaan over de inrichting van de zorg in de wijk en over doelmatige en klantgerichte inrichting van zorg. En ook over de mogelijkheden om de eerste lijn te versterken en substitutie vanuit ziekenhuiszorg naar de wijk/huisarts mogelijk te maken. Er ontstaan nieuwe initiatieven van anderhalvelijnsaanbod om de lichtere zorgvormen, zoals een oogheelkundige zorg en dermatologie, uit het ziekenhuis te halen. Een aansprekend voorbeeld daarvan is de stadspoli in Maastricht waarbij de patiënt de specialist bezoekt in een poli buiten de muren van het ziekenhuis. De toekomst is dat huisartsen samenwerken in groepspraktijken en samen met andere aanbieders in de eerste lijn wijkgerichte zorg vormgeven.

Ronald Luijk en Martien Bouwmans, beleidsadviseurs Zorgverzekeraars Nederland