De minister verwacht veel van de eerste lijn in haar aanpak van de gezondheidszorg: meer samenwerking, meer coördinatie en integratie met delen van de tweede lijn en het afstemmen van de huisartsenhulp op het EHBO deel van het ziekenhuiswezen. Tegelijkertijd grijpt zij in de eerste lijn zo fors in dat ze een aantal van de verworvenheden van onze gezondheidszorg om zeep helpt.
Vrije tarieven huisartsen
Laat ik beginnen met de jongste voornemens ten aanzien van de huisartsen. En dan doel ik niet op de bezuinigingen, maar op de invoering van het concurrentiemodel in de huisartsenhulp met vrije tarieven. De minister heeft de NZA gevraagd na te denken over de invoering van een volledige consultfinanciering, dus afschaffing van het abonnementsdeel, met de bedoeling de huisartsenhulp te commercialiseren. Iedere patiënt kan dan vrijelijk kiezen voor een huisarts op basis van prijs en kwaliteit en zit dus niet meer vast aan een huisarts op basis van inschrijving op naam. De van oudsher bestaande binding van de patiënt met zijn of haar eigen huisarts, wil de minister afschaffen. Zo worden, volgens de minister, de artsen gedwongen om meer hun best te doen en harder te werken om hun centjes te verdienen.
Dit voornemen lijkt de definitieve knock-out te worden van de door velen nog steeds gekoesterde huisartsenhulp in de vorm die wij patiënten zo graag zien: de huisarts als familiedokter en vertrouwenspersoon. Iemand die bekend is met de broodnodige context waarin de eerste hulp moet en kan werken.
Commercialisering van de zorg
Haar beleid gaat volstrekt voorbij aan de dagelijkse werkelijkheid van de zorg en de intrinsieke behoefte van de patiënt. Alles wordt gedicteerd door een haast dwangmatig model van marktwerking waarbij een zeer beperkt aantal hypothesen wordt gehanteerd. Zoals ‘marktwerking verhoogt de kwaliteit en verlaagt de prijzen’. In de praktijk blijken die hypothesen vaak haaks uit te werken.
De term commercialisering van de zorg is verboden en wordt ook niet gebruikt door de minister, maar geeft wel precies aan wat er gaat gebeuren. De huisartsen worden op deze manier aangezet tot puur commercieel gedrag: de patiënt gerieven, zoveel mogelijk consulten maken om het inkomen op te krikken en zakken vol medicijnen voorschrijven ter meerdere eer en glorie van de farmacie en de eigen portemonnee.
Het ergste vind ik nog het dedain waarmede de patiënt wordt bejegend. Zij worden gedwongen in een rol die zij helemaal niet willen. Zij willen een goed, langdurig en betrouwbaar contact met een deskundige huisarts. Doet die niet zijn best, dan zijn er andere maatregelen mogelijk dan het hele zooitje op de markt te gooien. De patiënt wil helemaal niet shoppen om bij de een een goedkopere griepprik te halen en bij de ander een recept te regelen omdat die zo lekker makkelijk medicijnen voorschrijft.
Vrije tarieven voor tandartsen
Min of meer hetzelfde is er aan de hand met de invoering van de vrije tarieven bij de tandartsen voor volwassenen. Ook daar gaat de minister weer uit van een modelmatige premisse dat iedere patiënt wel graag wil shoppen bij verschillende tandartsen om verschillende verrichtingen zo goedkoop mogelijk te verwerven. Bij de tandheelkunde is ook dat helemaal niet de wens van de patiënt. Die wil wederom een goede vertrouwensband met zijn of haar tandarts. Daarnaast zijn er nog andere overwegingen tegen de commercialisering van de tandartsenhulp. Zoals de positie van de patiënt: hij/zij is voor een belangrijk deel niet verzekerd, dus er is geen verzekeraar met onderhandelingsmacht die de patiënt vertegenwoordigt. De patiënt heeft nauwelijks of geen inzicht in de vele verrichtingen van de tandarts. De ene vulling is de andere niet. Ten slotte is ook de kans sterk aanwezig dat de patiënt door de commerciële hulpverlener wordt uitgebuit: als je kiespijn hebt wil je ervan af, ongeacht wat het kost, dus tegen elke prijs.
Geknoei van collegae
Het idee dat men gaat shoppen voor verschillende verrichtingen bij verschillende hulpverleners, heeft meer gevaarlijke kanten. Zo zullen artsen en tandartsen weigeren om geknoei van andere collegae op te knappen als ze geen band hebben met die patiënten. ‘Ga maar terug naar die knoeier’, zullen ze zeggen tegen die patiënten, ‘ u dacht toch goedkoper uit te zijn?’
Kortom, het beleid is op deze manier meer een sloperij dan een verbouwing. Het klopt eigenlijk van geen kanten: het beoogde beleid staat haaks op de wensen van de patiënten als het gaat om hun band met arts of tandarts. Het staat haaks op de wens van de patiënten niet te hoeven shoppen voor zaken waar zij in feite geen verstand van hebben. Juist die vertrouwensband die dat gebrek aan inzicht moet compenseren, wordt overboord gegooid. Het beleid staat ook nog eens haaks op bepaalde economische theorieën, zoals de mate van prijselasticiteit, de soevereiniteit van de consument en de balans in de onderhandelingsverhoudingen tussen aanbieder en consument. Die slaat in de zorgverlening nogal door naar één kant.
Recente discussie
Maar het ergst is toch dat in dit beleid zo verschrikkelijk weinig rekening wordt gehouden met de alledaagse werkelijkheid van patiënt en hulpverlener. Ik voorzie al dat er hetzelfde gebeurt als bijvoorbeeld bij de recente discussie over scholen: de discipline en het leermodel van vroeger zijn eerst beleidsmatig overboord gegooid, en vervolgens wordt dat nadien betreurd. Maar het is dan te laat om het model weer in ere te herstellen. De geest is uit de fles, het kalf is verdronken. En de beleidsmakers doen net of zij geen partij zijn geweest.
Rob Scheerder
P.S. Ik zou de minster nog willen vragen of zij voor de huisartsen en tandartsen, net als voor de ziekenhuizen, een budgetkorting voor ogen heeft, als haar marktmodellen niet passen in het gewenste budgetkader. Dan is er even geen marktwerking!
Marktwerking in de zorg is een ideologie die zichzelf als een onontkoombare & natuurlijke visie op de werkelijkheid presenteert. Een discours die door vele partijen, inclusief journalisten en artsen, wordt gebezigd. Gedoemd te mislukken en over een paar jaar komen de politici weg met een knipoog en “de kennis van nu” one liners. Het openbaar bestuur zit al enige tijd op zijn gat en zorgverleners zitten hiermee opgescheept.
Gaan we dan bij de huisartsen hetzelfde meemaken als bij de energiebedrijven? Commercie is niet in eerste instantie gericht op het bedienen van een klant maar op maximalisering van de winst. Uiteraard moet de gemiddelde verkoper dan wel zijn best doen voor de klant maar eenmaal binnen is kat in het bakkie. Horen we niet regelmatig de naam “slapers”? Denk de minister nu echt dat mensen half nederland gaan doorrijden om wat goedkoper uit te zijn bij een dokter? Natuurlijk niet. Je kiest een dokter op zijn locatie, bereikbaarheid en of je een klik hebt met desbetreffende man/vrouw. Marktwerking onder huisartsen is een belachelijk idee. Schijnbaar denk deze regering (en enkele vorigen ook) dat alles op te lossen is met vrije marktwerking. Vergeet het maar. In een vrije markt moet winst gemaakt worden. De “bedrijven” die het meeste vet op de botten hebben overleven de strijd en schakelen de zwakkeren uit. Vervolgens komt “prijsoptimalisering” een geliefd woord onder managers. Dan worden de tarieven opgeschroefd en moet iedereen gewoon de hoofdprijs betalen. Kijk maar wat de zorgpremies de afgelopen jaren hebben gedaan, veel meer gestegen dan de gemiddelde inflatie. Zou dat nu echt komen omdat we allemaal veel zieker zijn geworden of vaker naar de dokter gaan voor elk wissewasje? Of zou het er misschien mee te maken hebben dat verzekeraars ook gewoon wat geld willen verdienen. De koers van dit kabinet gaat ons op korte termijn misschien een voordeeltje opleveren maar voor de langere termijn ongelofelijk veel geld kosten.
Om ons mooie Nederland weer gezond te maken zal de overheid weer haar verantwoording moeten pakken, daarom is ze verkozen en aangesteld. Maatregelen nemen om de gezondheid van mensen te verhogen door een actief beleid te maken op regelmatige lichgaamsbeweging van jongs af aan en zo mensen in conditie houden om ze langer te kunnen laten werken (minimaal tot 70 jaar) Iedereen kan uitrekeken dat als je 80 wordt en maar de helft van je leven werkt, er ergens een probleem gaat ontstaan. We moeten niet zo krampachtig doen over langer doorwerken. Doorwerken tot 70 en vanaf 65 jaar in de 20% schaal voor belastingen, kun je zelf bepalen of je minder wilt werken of wat meer sparen voor na je 70e verjaardag. Bllijft er waarschijnlijk veel meer geld over voor de mensen die het echt nodig hebben en blijf het solidariteitsgevoel in tact.
de kern van het door de VVD(minister) voorgestane stelsel is betaalbaarheid voor degenen die het (nog) niet nodig hebben. hoe die moeten betalen als het later (alsnog) nodig hebben is van later zorg. en hoe degenen die het nu nodig hebben, en er altijd voor betaald hebben, is haar al helemaal geen zorg.
De angst van Rob Scheerder voor ongebreideld voorschrijven van geneesmiddelen en het doen van zoveel mogelijk verrichtingen is onterecht in de ogen van de economen bij VWS, NZa en ZN: er komt immers gelijktijdig ook de geïntegreerde bekostiging, inclusief de geneesmiddelen. Een vaste prijs per patiënt per jaar per aandoening. (gemiddeld) De gemiddelde uitgaven aan zorg per Nederlander kan immers ook worden berekend. Zo ook de gemiddelde kosten aan reume, aan COPD, aan CVRM, aan hartfalen, aan reuma, aan depressie ………
De geest is in 2006 uit de fles gelaten. Mede met de hulp van diezelfde Rob Scheerder. Voortbereidend werk is door het CTG gedaan.
En als de prijs niet lager wordt blijft VWS ingrijpen middels een tariefmaatregel. Van marktwerking was en is dan ook geen sprake.
E Schippers zegt het zelf: “we hebben met ons allen gekozen voor een verzekeringsstelsel met “geprikkelde” zorginkoop.
VWSspeak ten top.
Verder heeft Rob Scheerder natuurlijk helemaal gelijk: er is sprake van een afbraakbeleid zonder weerga. We gaan helemaal terug naar vooroorlogse tijden. Met ons allen hebben wij daarvoor gekozen wordt dan later gezegd.
Prive vond Hans Hoogervorst de euro helemaal niets. Als politicus was hij de grote voortrekker. Wat dacht en denkt Hans Hoogervorst over het systeemmodel Zorgstelsel 2006? Zonder kennis van nu?