‘Weet je wel hoe druk we het hebben in onze praktijk en hoe moeilijk het is om onze bereikbaarheid op peil te houden qua personeel? Hoe moeten we dan tijd vrijmaken voor dit soort innovaties?’, vroeg de huisarts. Een CMIO benoemde het gebrek aan bewijs en zei dat meer onderzoek nodig is. De zaal zat vol met huisartsen, praktijkmanagers en zorgverleners. We waren in gesprek over het onderwerp versnelling van digitalisering in de huisartsenzorg. Er zaten ook early adopters, huisartsen die hun patiënten digitale onboarding, online afspraken en consulten aanbieden als ‘het nieuwe normaal’ of in het Engels ‘digital first’.

Grootschalige transformatie

De ontmoeting legde voor mij de echte uitdaging bloot: de wereld tussen de ambities, doelen, KPI’s en een succesvolle realisatie daarvan, de afstand tussen de beleidsmakers en de mensen in de praktijk, de zorgverleners. Bij pilots is het nog relatief veilig: het verandertraject is beperkt in tijd en aantal betrokkenen, er is subsidiegeld en het zijn juist de enthousiastelingen die aan de slag zijn. Maar daar blijft het vaak bij.

Nu staan we voor de grootschalige brede transformatie, in alle zorgsectoren en vooral met elkaar. Het Integraal Zorgakkoord stelt dat in 2026 70 procent van de geschikte zorgpaden digitaal of hybride beschikbaar komt, met minimaal 50 procent gebruik door patiënten. Dus ook patiënten staan voor deze opgave. Aanbieden is niet genoeg. Er moet verleid en geactiveerd worden.

Angst voor verandering

Het lastige is dat de meeste mensen niet van verandering houden. Achter de geuite bezwaren zitten vaak andere redenen: angst voor omzetverlies, patiëntenverlies, mindset, hang naar status quo. De rapporten zijn eensgezind in hun conclusies: de zorgvraag stijgt, er is straks geen personeel meer en de zorg loopt vast. Terecht. Maar zoals John Cleese het scherp zegt: ‘Stress makes you stupid.’ Oftewel: angst is een slechte raadgever. Daar moeten we het met elkaar over hebben.

Veranderopgave

Er is nog iets waar we het nauwelijks over hebben: de veranderopgave qua cultuur en gedrag, qua processen en techniek is groot. Dit terwijl zorgverleners gemiddeld hun professionele leven lang in hetzelfde bedrijfsmodel – care delivery model – functioneren en zo nog steeds worden opgeleid. Veel zorgprocessen zijn verouderd en beperkt geautomatiseerd. Dat geldt ook voor ondersteunende processen, alhoewel niet in alle sectoren.

Hulp nodig

De strategische doelen hebben we nu eindelijk goed verwoord. Maar de meeste zorgaanbieders, zorgverleners en medewerkers hebben professionele hulp nodig bij de grote veranderopgave. Die is namelijk oncomfortabel en moeilijk, en vraagt om gedegen voorbereiding, begeleiding en consolidatie: persoonlijk, op teamniveau, qua procesherontwerp en organisatorisch. Hier moeten we veranderkundige expertise, tijd en middelen voor vrijmaken. Die expertise zit meestal niet bij de consultancybureaus maar vooral bij mensen uit de praktijk die dit vaker hebben gedaan, met vallen en opstaan.

Door: Jan Christiaan Huijsman, strategisch adviseur digitale zorg bij Zilveren Kruis