Grote volumes data bieden diverse mogelijkheden om nieuwe informatie en dus kennis te genereren om de kwaliteit van leven, kwaliteit van zorg en kwaliteit van werk te verbeteren. Daarvoor zijn vijf punten belangrijk:

1. Laat wetenschap en praktijk samenwerken

Het gebruik van big data en innovatieve analysemethoden leidt niet automatisch tot nieuwe inzichten en kennis. Willen we de inzichten uiteindelijk inzetten in de langdurige ouderenzorg, dan dienen deze beoordeeld te worden op betrouwbaarheid en toepasbaarheid. Juist op dit gebied kunnen netwerken van onderzoekers en burgers, zoals in onze Academische Werkplaats Ouderenzorg Zuid-Limburg en andere vergelijkbare netwerken in Nederland, een rol spelen.

Door wetenschappers, data-specialisten en zorginstellingen, samen met zorgmedewerkers, ouderen en hun naasten, data te laten beoordelen en duiden, kan worden gewaarborgd dat het gebruik van data daadwerkelijk van meerwaarde is voor de dagelijkse zorgpraktijk. Zij kunnen samen, op een systematische en kritische wijze, data analyseren en duiden om nieuwe kennis te genereren en deze direct toe te passen in hun dagelijkse praktijk.

2. Link data aan de visie van de organisatie

Binnen een zorgorganisatie zijn vaak tientallen verschillende technologische producten en systemen aanwezig, die allen data verzamelen.

Sommige technologie is gericht op autonomie (bijv. leefcirkels), andere technologie is gericht op het stimuleren van sociale contacten (bijv. sociale robotica) of op kwaliteitsindicatoren zoals valpreventie (zoals detectiesystemen). Door deze enorme verscheidenheid is het van belang keuzes te maken en focus aan te brengen; welke thema’s zijn van belang in de gekozen visie van een betreffende zorgorganisatie en welke datavraagstukken passen hierbij?

Juist door het maken van dergelijke keuzes kunnen we ervoor waken dat verschillende initiatieven niet versnipperd raken en de inzet van technologie én data daadwerkelijk resulteert in nieuwe inzichten en mogelijkheden. Hierbij dient de visie van een organisatie leidend te zijn, niet de technologie of de data zelf.

3. Betrek stakeholders

Alleen door diverse stakeholders te betrekken bij de inzet en het gebruik van data kunnen vraagstukken die echt leven op de werkvloer onderzocht worden. Het is dan ook essentieel om, juist bij een abstract begrip zoals ‘data’, de ideeën en ervaringen van stakeholders in kaart te brengen en hierop te anticiperen.

Te denken valt aan zorgprofessionals op de werkvloer, maar ook aan bijvoorbeeld cliënten en hun vertegenwoordigers. Juist zij hebben zicht op vraagstukken die het onderzoeken waard zijn.

4. Zet een bruggenbouwer in

Er is een enorme kloof tussen de wereld van technologie en data enerzijds en die van de zorg anderzijds. De bruggenbouwer spreekt meerdere ‘talen’ en kan een belangrijke rol spelen in het verbinden van deze twee werelden. Deze persoon heeft niet alleen affiniteit met én kennis van technologie en data, maar kan er ook voor zorgen dat juist die data vraagstukken worden onderzocht die belangrijk zijn voor de dagelijkse zorgpraktijk. Juist door de kennis en ervaring, opgedaan in de dagelijkse zorgpraktijk op te halen en inzichtelijk te maken.

De bruggenbouwer is iemand die bijvoorbeeld een achtergrond heeft in health informatics of die een opleiding zoals ‘Digitale Technologie en Zorg’ (een nieuwe opleiding binnen Gezondheidswetenschappen van de Universiteit Maastricht) gevolgd heeft.

Binnen de Academische Werkplaats Ouderenzorg Zuid-Limburg zijn er zogenoemde linking-pins die deze taak vervullen. Dit zijn senior onderzoekers die hun wetenschappelijk onderzoek gericht hebben op technologie, data en innovatie in de zorg en die voor één dag in de week bij een zorgorganisatie werken.

5. Maak gebruik van de multimodaliteit van data

Het woord ‘data’ wordt vaak gerelateerd aan kwantitatieve data: gegevens in de vorm van cijfers. Hoe vaak komt decubitus voor in een organisatie? Hoe hoog is het ziekteverzuim onder medewerkers?

As het gaat om het in kaart brengen van kwaliteit zijn de ervaringen en meningen van cliënten echter eveneens van belang. Dit soort tekstuele data wordt vaak over het hoofd gezien, simpelweg omdat het analyseren van grote hoeveelheden tekstuele data complexe analysemethoden vereist.

Ook data verzameld in beeldmateriaal of foto’s kunnen aangewend worden om nieuwe inzichten te genereren. Juist het analyseren van dit soort data en het combineren van verschillende vormen van data (cijfermatige én tekstuele data) biedt mogelijkheden om de dagelijkse praktijk beter te bestuderen en dientengevolge te verbeteren.

Door Dr. Sil Aarts & Prof. Dr. Hilde Verbeek

Universiteit Maastricht, Care and Public Health Research Institute, Vakgroep Health Services Research, Maastricht.

Beide auteurs zijn verbonden aan de Academische werkplaats Ouderenzorg Zuid-Limburg, een structureel samenwerkingsverband tussen zeven zorgorganisaties, hogeschool, twee mbo’s en de Universiteit Maastricht.